De energietransitie en jouw bedrijf

Ontdek alle ins en outs over de energietransitie. Ken je deze al? Lees direct hoe je binnen je eigen bedrijf een energietransitie op gang brengt en welke regelingen je daarbij helpen.

Wat is de energietransitie?

Het doel van de energietransitie is overstappen van fossiele energie zoals kolen, gas en olie naar duurzame, hernieuwbare bronnen zoals wind, zon en aardwarmte. De gaskraan gaat dicht en de kolencentrales gaan op slot. Vervoer moet groen worden, gebouwen energieneutraal en machines schoon.

Wat ging hier ook al weer aan vooraf? Nederland heeft afgesproken dat in 2050 de opgewekte en gebruikte energie bijna helemaal duurzaam moet zijn. In 2019 kwam 8,6% van de gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen. In EU-verband is afgesproken dat dit 14% in 2020 moet zijn en 27% in 2030. Ook moeten in 2030 1,5 miljoen bestaande panden verduurzaamd zijn.

Verbruik hernieuwbare energie in percentages

Uitdagingen

Op de weg naar een energieneutraal Nederland liggen nog grote uitdagingen, zoals:

Kosten

Tot 2050 is ongeveer 1 miljard euro per jaar nodig om de doelen te halen, verwacht het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Waar die kosten terecht komen (bijvoorbeeld bij de overheid, consument of ondernemer), is nog niet duidelijk. Hoe het kostenplaatje er voor jouw bedrijf uitziet, hangt af van je bedrijf en branche.

Techniek

De omslag naar duurzame energie is in volle gang, maar niet alle duurzame technieken zijn al een volwaardig alternatief voor fossiele energie. Bovendien wekken we wel steeds meer hernieuwbare energie op, maar neemt de hoeveelheid energie die we met zijn allen gebruiken nog sneller toe. Ook brengt de opslag van duurzaam opgewekte energie nog problemen mee. Om al deze problemen op te lossen zijn nieuwe innovaties en technieken nodig.

Omscholing

De overstap op duurzame energie heeft grote gevolgen op de werkvloer. Er verdwijnen banen, maar door de vernieuwing komen er ook weer andere banen bij. Zo zijn vakmensen nodig om zonnepanelen en warmtepompen te maken en plaatsen. Ook is er behoefte aan mensen die verstand hebben van verduurzaming van gebouwen. En dat terwijl er in de installatiesector en de bouw nu al een tekort aan vakmensen is. Vraag en aanbod van vakmensen matchen is dan ook een belangrijke uitdaging voor de komende jaren.

De energietransitie in jouw bedrijf

Tot zover het grote plaatje. Nu jouw bedrijf. De energietransitie heeft gevolgen voor diverse onderdelen van je onderneming. Die gevolgen (en de kosten die daarbij horen) verschillen per bedrijf en branche.

Je eigen energietransitie kun je in gang zetten door aanpassingen te doen aan je pand, productieproces en vervoer. Ga na welke klimaatmaatregelen jouw bedrijf raken in 2021 en check of er een regeling voor je is.

Je pand

Als je een eigen bedrijfspand hebt, moet je de energieprestaties van het gebouw verbeteren.

• Vanaf 2023 moet ieder kantoor groter dan 100m2 minimaal energielabel C hebben.
• Bedrijven die veel energie of gas verbruiken hebben een informatieplicht en energiebesparingsplicht. Met de Regelhulp Wetchecker energiebesparing check je welke wettelijke verplichtingen jouw bedrijf heeft.
• Per 1 januari 2021 komt er een vernieuwd energielabel. Het label laat zien hoe energiezuinig je gebouw is en wat je kunt verbeteren. De Energiebesparingsverkenner geeft je een beeld van het huidige en mogelijke energielabel van jouw gebouw.
• Mocht je nieuwbouwplannen hebben, vanaf 1 januari 2021 geldt de Bijna Energie Neutrale Gebouwen (BENG) norm. Hierin staan 3 eisen centraal:
  1. de energiebehoefte van een gebouw
  2. het aandeel aan fossiel energiegebruik
  3. het aandeel aan hernieuwbare energie

Mogelijkheden en obstakels

Van het gas af

Voor 2050 moet jouw bedrijfspand van het aardgas af. Wanneer precies, hangt af van je locatie. Nederland gaat namelijk wijk voor wijk van het gas af. Gemeenten werken deze wijkgerichte aanpak uit en maken in 2021 bekend welke wijk wanneer aan de beurt is. Samen met bewoners en gebouweigenaren bepaalt de gemeente per wijk wat de beste oplossing is voor warmte en stroom. Denk hierbij aan warmtenetten, warmtepompen of volledig elektrisch. Gemeenten sluiten hierbij aan op de regionale plannen voor de opwekking van duurzame energie die in maart 2021 klaar zijn.

Zonnepanelen

Zonnepanelen zijn voor veel bedrijven al gebruikelijk. Bij zonnestroom krijg je te maken met overtollige energie. Die energie kun je terugleveren aan het elektriciteitsnetwerk. Ook wordt het steeds aantrekkelijker om zelf tijdelijk je energie op te slaan.

Alternatieven voor aardgas

Biogas en waterstofgas zijn alternatieven voor aardgas, net als biomassa, geometrie (aardwarmte), windenergie of zonnestroom. Welke vormen van duurzame energie voor jouw bedrijf geschikt zijn, ontdek je met de Quickscan Duurzame Energie. Deze scan geeft je een beeld van je huidige mogelijkheden en inzicht in de terugverdientijden op basis van kengetallen.

Meer inspiratie nodig? Bij de RVO vind je energiebesparingstips voor de industrie en op het Ondernemingsplein voor het energiezuinig maken van je bedrijfspand.

Productieproces

Het energieverbruik van je machines kun je vaak optimaliseren. De overheid heeft hiervoor een lijst met Erkende Maatregelen Energiebesparing (EML) voor 19 branches opgesteld. Op het moment dat je machine aan vervanging toe is, kun je overstappen op een energiezuinige variant. Dit kan fiscaal voordelig zijn, want als je investeert in een bedrijfsmiddel dat op de milieulijst staat, kom je in aanmerking voor de Milieu-investeringsaftrek (MIA) of de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil).

Voor bedrijven die een industriële installatie hebben die onder het Europese emissiehandelssysteem valt, geldt vanaf 2021 een CO2-heffing.

Mogelijkheden en obstakels

Aandrijfsystemen efficiënter maken

Aandrijfsystemen bepalen voor ongeveer 70% het elektriciteitsverbruik in de Nederlandse industrie. Met de huidige technieken is het al mogelijk hier20 tot 30% energie op te besparen. Het Kennisnetwerk Efficiënte Elektrische Aandrijfsystemen (KEEA) geeft informatie over het gebruik van efficiënte aandrijfsystemen.

Restwarmte gebruiken

In productieprocessen komt restwarmte vrij, die vaak verloren gaat. En dat terwijl deze warmte ergens anders nodig is, bijvoorbeeld in de glastuinbouw of bij verwarming van gebouwen.

RVO ontwikkelde de 'Verkenning restwarmtebenutting'. Deze tool brengt 3 mogelijke toepassingen van restwarmte in kaart:

1. gebruik binnen het eigen bedrijf
2. levering aan een ander bedrijf
3. levering aan andere bronnen in de omgeving

De tool helpt je om met andere ondernemers en ook de gemeente in gesprek te gaan over het uitwisselen van restwarmte. Wil je dit niet? Dan kun je restwarmte voorkomen of zelf hergebruiken.

Slimmer koelen

Vooral bedrijven in de horeca en de voedingsindustrie maken gebruik van koeling. Met slimmere koelsystemen kun je resultaat behalen. Afhankelijk van je energieverbruik en de hoeveelheid producten die je koelt, zijn er manieren om minder energie te gebruiken. Het gaat vaak om simpele maatregelen, zoals het afstellen van de koelinstallatie om onnodige koeling te beperken. Of het installeren van een bewegingsmelder waardoor het licht automatisch aan en uit gaat.

Stoom in plaats van gas

Productiebedrijven gebruiken vaak stoom als warmtedrager. Nu nog zetten zij daar een aardgasgestookte ketel voor in. Je kunt deze op termijn vervangen voor een stoomgenerator. Het is ook een optie om stoom uit te wisselen met andere bedrijven of in te kopen van bedrijven die stoom produceren. Dit soort initiatieven zie je al op bedrijventerreinen, zoals bij Bedrijventerreinen Energiepositief.

Vervoer

Voor veel bedrijven is vervoer de grootste energieverslinder. Ook op dit vlak gaat er de komende jaren het nodige veranderen.

In Europa moet in 2020 minimaal 10% van alle brandstoffen bestaan uit biobrandstoffen, zoals biodiesel, bio-ethanol of biogas. Vanaf 2025 hebben de 30 tot 40 grootste steden in Nederland emissievrije zones. En sinds dit jaar mogen oudere auto’s op diesel in een aantal gemeentes al de stadskern niet meer in.

De overheid neemt maatregelen om de overstap naar groen rijden aan te moedigen, met bijvoorbeeld belastingvoordelen. Bij de ANWB vind je een top 10 van de zuinigste kleine, middelgrote en grote auto’s. Andere alternatieven zijn het openbaar vervoer en de fiets. Dat geldt in de toekomst misschien ook voor de waterstofauto.

Mogelijkheden en obstakels

De laatste kilometer

Als je een product vervoert is de ‘laatste kilometer’ vaak de duurste. Verkeer in de stad zorgt vanwege het vele remmen, optrekken en stilstaan namelijk voor een hoog brandstofverbruik. In zogenaamde transporthubs - centraal gelegen laad- en losplaatsen- tussen snelwegen en steden, brengen bedrijven producten per fiets of elektrisch vervoer naar de klant in de binnenstad. Voorbeelden zijn Cityhub en Lessgo.

Infrastructuur

Het kabinet wil dat in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos zijn. Om al deze auto’s van stroom te kunnen voorzien, zijn 1,7 miljoen laadpunten nodig. Als we nu massaal overstappen op elektrisch rijden zijn er niet genoeg oplaadpunten. De Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) helpt regio’s om ervoor te zorgen dat er genoeg oplaadpunten zijn.

De ontwikkeling van waterstofauto’s wordt afgeremd door een beperkt netwerk aan waterstoftanks Toch zijn de eerste pioniers al actief in deze markt, zoals deze leasemaatschappij die ook waterstofauto’s aanbiedt.

Aanpak

Stimuleringsmaatregelen kunnen je extra voordeel geven bij het verduurzamen van je bedrijf. Er zijn verschillende regelingen om jouw energietransitie een impuls mee te geven.

Landelijk

De overheid stimuleert bedrijven om te investeren in duurzame energie met:

• Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) voor grotere energieprojecten zoals aardwarmte en zonneparken.
• Subsidie hernieuwbare energie voor slimme technieken die bijvoorbeeld opwekking en opslag combineren of bijdragen aan slimme netwerken (smart grids).
• Energie-investeringsaftrek (EIA) voor diverse energiezuinige en milieuvriendelijke technieken met fiscaal voordeel.
• Investeringssubsidie duurzame energie (ISDE) voor warmtepompen en zonneboilers. Zowel voor zakelijke gebruikers als particulieren.
• Milieu-investeringsaftrek (MIA) of de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) voor het investeren in een bedrijfsmiddel dat op de Milieulijst staat.
• Om de aankoop en het gebruik van elektrische auto’s te stimuleren zijn er diverse fiscale regelingen en subsidies die elektrisch rijden aantrekkelijker maken.

Daarnaast heeft de overheid de handen ineengeslagen met de banken in het Expertisecentrum financiering: groenbanken en groenfondsen financieren jaarlijks voor ongeveer € 800 miljoen aan duurzame projecten via de Regeling groenprojecten. Het expertisecentrum financiering duurzame energieprojecten (een Green Deal tussen de banken en de overheid) bundelt technische en financiële kennis en deelt deze met alle belanghebbenden in de markt

Regionaal

Informeer bij je gemeente of provincie of er regionaal subsidies beschikbaar zijn voor de aanschaf van elektrische voertuigen en/of oplaadpunten. De subsidies van een aantal gemeenten staan op Nederland Elektrisch.

Tools en samenwerkingsverbanden

In dit artikel zag je een aantal tools voorbij komen die je helpen jouw koers in de energietransitie te bepalen. We zetten ze graag voor je op een rij:

• Met de Regelhulp Wetchecker energiebesparing check je welke wettelijke verplichtingen jouw bedrijf heeft.
• De Quickscan Duurzame Energie geeft je een beeld van de vormen van duurzame energie die voor jouw bedrijf geschikt zijn en geeft je inzicht in de terugverdientijden.
• De 'Verkenning restwarmtebenutting' van RVO helpt je met andere ondernemers in gesprek te gaan over het onderling uitwisselen van restwarmte.
• Bedrijventerreinen spelen een belangrijke rol bij de energietransitie en verduurzaming van Nederland. Bekijk de aanpak van verschillende bedrijventerreinen verspreid over heel Nederland.