Energietransitie voor bedrijven: dit is wat je moet weten

Ontdek alle ins en outs over de energietransitie. Ken je deze al? Vanaf vraag 3 lees hoe je binnen je eigen bedrijf een energietransitie op gang brengt en welke regelingen je daarbij helpen.

• 1. Wat is de energietransitie en wat zijn de uitdagingen?
• 2. Welke vormen van duurzame energie zijn er?
• 3. De energietransitie voor bedrijven
• 4. Tools en regelingen

1. Wat is de energietransitie?

Het doel van de energietransitie is dat Nederland overstapt van fossiele energie zoals kolen, gas en olie naar duurzame, hernieuwbare bronnen zoals wind, zon en aardwarmte. De gaskraan gaat dicht en de kolencentrales gaan op slot. Vervoer moet groen worden, gebouwen energieneutraal en machines schoon.

Wat ging hier ook al weer aan vooraf? Nederland heeft afgesproken dat in 2050 de opgewekte en gebruikte energie bijna helemaal duurzaam moet zijn. In 2019 kwam 8,6% van de gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen. In EU-verband is afgesproken dat dit in 2020 14% had moeten zijn en in 27% in 2030. Ook moeten in 2030 1,5 miljoen bestaande panden verduurzaamd zijn.

Verbruik hernieuwbare energie in percentages

Het verbruik van hernieuwbare energie steeg van 2% in het jaar 2000 naar 7,4% in 2018, 8,6% in 2019 en 14% in 2020. In 2030 zal dit 27% moeten zijn. 100% wordt verwacht in 2050.

Uitdagingen

Op de weg naar een energieneutraal Nederland liggen nog grote uitdagingen, zoals:

Kosten

Tot 2050 is ongeveer 1 miljard euro per jaar nodig om de doelen te halen, verwacht het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Waar die kosten terechtkomen, bijvoorbeeld bij de overheid, consument of ondernemer, is nog niet duidelijk. Hoe het kostenplaatje er voor jouw bedrijf uitziet, hangt af van je bedrijf en branche.

Techniek

De omslag naar duurzame energie is in volle gang, maar niet alle duurzame technieken zijn al een volwaardig alternatief voor fossiele energie. Bovendien wekken we wel steeds meer hernieuwbare energie op, maar neemt de hoeveelheid energie die we met zijn allen gebruiken nog sneller toe. Ook brengt de opslag van duurzaam opgewekte energie nog problemen mee. Om al deze problemen op te lossen zijn nieuwe innovaties en technieken nodig zoals elektrisch rijden, energieneutraal bouwen en slimme netwerken (smart gids).

Banen

De overstap op duurzame energie heeft grote gevolgen op de werkvloer. Er verdwijnen banen in de traditionele energiesector, maar er ontstaan ook nieuwe banen. Zo zijn vakmensen nodig om zonnepanelen en warmtepompen te maken en plaatsen. Ook is er behoefte aan mensen die verstand hebben van verduurzaming van gebouwen. En dat terwijl er in de installatiesector en de bouw nu al een tekort aan vakmensen is. Vraag en aanbod van vakmensen matchen is een belangrijke uitdaging voor de komende jaren.

2. Welke vormen van duurzame energie zijn er?

Zonne-energie en windenergie zijn de belangrijkste bronnen waar Nederland op inzet bij het verduurzamen van het energiesysteem. De energie komt van windturbines op zee, windmolens op het land en zonnepanelen op daken en in zonneparken.

Op dit moment is bijna 60% van de hernieuwbare energie afkomstig van biomassa. Biomassa is organisch materiaal, zoals hout, snoeiafval, afval uit de voedingsindustrie, zuiveringsslib, mest of olie uit zaden. Het verbruik van energie uit biomassa groeide, doordat kolencentrales, net als in 2018, meer biomassa zijn gaan meestoken. Of biomassa duurzaam is, daar zijn de meningen over verdeeld.

In de toekomst komen er nog technieken bij zoals aardwarmte, restwarmte en groene waterstof. En op langer termijn komen wellicht ook nieuwe technieken als thorium beschikbaar voor energieopwekking.

3. Energietransitie voor bedrijven

Tot zover het grote plaatje. Nu jouw bedrijf. Gebruikt jouw onderneming veel aardgas, dan sta je voor andere uitdagingen dan een bedrijf in de logistiek. In Klimaatakkoord Nederland is de impact voor de ondernemer en een tiental branches in kaart gebracht.

Je eigen energietransitie kun je in gang zetten door aanpassingen te doen aan je pand, productieproces en vervoer.

Je pand

Of je nu onderneemt vanuit je eigen pand, een huurbaas hebt, samen in een bedrijfsverzamelgebouw zit of op een bedrijventerrein of thuis aan de keukentafel werkt, de overgang naar energiezuinige gebouwen raakt je vroeg of laat. De overheid neemt klimaatmaatregelen en stimuleringsregelingen voor energiezuinige gebouwen.

Voor 2050 moet je bedrijfspand van het aardgas af. Wanneer precies, hangt af van je locatie. Nederland gaat namelijk wijk voor wijk van het gas af. Gemeenten werken deze wijkgerichte aanpak uit en maken in 2021 bekend welke wijk wanneer aan de beurt is. Samen met bewoners en gebouweigenaren bepaalt de gemeente per wijk wat de beste oplossing is voor warmte en stroom. Denk hierbij aan warmtenetten, warmtepompen of volledig elektrisch. Gemeenten sluiten hierbij aan op de regionale plannen voor de opwekking van duurzame energie die in maart 2021 klaar zijn.

Alternatieven voor aardgas

Biogas en waterstofgas zijn alternatieven voor aardgas, net als biomassa, geometrie (aardwarmte), windenergie of zonnestroom. Welke vormen van duurzame energie voor jouw bedrijf geschikt zijn, ontdek je met de Quickscan Duurzame Energie. Deze scan geeft je een beeld van je huidige mogelijkheden en inzicht in de terugverdientijden op basis van kengetallen.

Zonnepanelen is tegenwoordig gebruikelijk. Bij zonnestroom krijg je te maken met overtollige energie. Die energie kun je terug leveren aan het elektriciteitsnetwerk. Betere accu’s, slimme batterijen, zoals de Cube en overheidsbeleid maken zonne-energie opslaan steeds aantrekkelijker.

Lees de tips om energie te besparen in je pand.

Productieproces

Het energieverbruik van je machines kun je vaak optimaliseren. De overheid heeft hiervoor een lijst met Erkende Maatregelen Energiebesparing (EML) voor 19 branches opgesteld. Op het moment dat je machine aan vervanging toe is, kun je overstappen op een energiezuinige variant. Dit kan fiscaal voordelig zijn, want als je investeert in een bedrijfsmiddel dat op de milieulijst staat, kom je in aanmerking voor de Milieu-investeringsaftrek (MIA) of de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil).

Er zijn nog meer manieren om energie te besparen in je productieproces, zoals slimme koeling, efficiënter aandrijving en technische isolatie. Ook heeft de overheid klimaatmaatregelen en -regelingen om energiezuinig produceren te bevorderen.

Restwarmte gebruiken

In productieprocessen komt restwarmte vrij, die vaak verloren gaat. En dat terwijl deze warmte ergens anders nodig is, bijvoorbeeld in de glastuinbouw of bij verwarming van gebouwen. RVO ontwikkelde de 'Verkenning restwarmtebenutting'. De tool helpt je om met andere ondernemers en de gemeente in gesprek te gaan over het uitwisselen van restwarmte. Je kunt ook restwarmte voorkomen of zelf hergebruiken.

Stoom kun je ook uitwisselen met andere bedrijven of inkopen van bedrijven die stoom produceren. Dit soort initiatieven zie je al op bedrijventerreinen, zoals bij Bedrijventerreinen Energiepositief. Bedrijventerreinen spelen een belangrijke rol bij de energietransitie en verduurzaming van Nederland. Bekijk de aanpak van verschillende bedrijventerreinen verspreid over Nederland.

Vervoer

Voor veel bedrijven is vervoer de grootste energieverslinder. Ook op dit vlak verandert er de komende jaren het nodige. Bekijk ook de klimaatmaatregelen en regelingen die er zijn voor groen rijden.

De laatste kilometer

Als je een product vervoert is de ‘laatste kilometer’ vaak de duurste. Verkeer in de stad zorgt vanwege het vele remmen, optrekken en stilstaan namelijk voor een hoog brandstofverbruik. In zogenaamde transporthubs - centraal gelegen laad- en losplaatsen- tussen snelwegen en steden, brengen bedrijven producten per fiets of elektrisch vervoer naar de klant in de binnenstad. Voorbeelden zijn Cityhub en Lessgo.

Infrastructuur

Het kabinet wil dat in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos zijn. Om al deze auto’s van stroom te kunnen voorzien, zijn 1,7 miljoen laadpunten nodig. Als we nu massaal overstappen op elektrisch rijden zijn er niet genoeg oplaadpunten. De Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) helpt regio’s om ervoor te zorgen dat er genoeg oplaadpunten zijn.

De ontwikkeling van waterstofauto’s wordt afgeremd door een beperkt netwerk aan waterstoftanks. Toch zijn de eerste pioniers al actief in deze markt, zoals deze leasemaatschappij die ook waterstofauto’s aanbiedt.

4. Regelingen en tools

Op Klimaat: maatregelen in 2021 vind je een overzicht van klimaatmaatregelen en regelingen waar je in 2021 mogelijk mee te maken krijgt.

• Groenbanken en groenfondsen financieren jaarlijks voor ongeveer € 800 miljoen aan duurzame projecten via de Regeling groenprojecten.
• Het expertisecentrum financiering duurzame energieprojecten (een Green Deal tussen de banken en de overheid) bundelt technische en financiële kennis en deelt deze met alle belanghebbenden in de markt.
• Investeer in je milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen? Check dan de mogelijkheden van de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en/of de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil).

In dit artikel zag je tools voorbij komen die je helpen jouw koers in de energietransitie te bepalen:

• De Quickscan Duurzame Energie geeft je een beeld van de vormen van duurzame energie die voor jouw bedrijf geschikt zijn en geeft je inzicht in de terugverdientijden.
• De 'Verkenning restwarmtebenutting' van RVO helpt je met andere ondernemers in gesprek te gaan over het onderling uitwisselen van restwarmte.