Wet DBA: voorkom schijnzelfstandigheid

De wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) moet zzp’ers en opdrachtgevers duidelijkheid geven over hun arbeidsrelatie. Je kunt zelf nagaan of je zelfstandig ondernemer bent of werknemer. Met een modelovereenkomst kun je schijnzelfstandigheid voorkomen.

Gebruik een modelovereenkomst

Schijnzelfstandigheid is de situatie waarin je een opdracht aanneemt als ondernemer, maar eigenlijk in loondienst bent. Samen met je opdrachtgever ben je verantwoordelijk voor de werkrelatie die jullie aangaan.

Met het stroomschema van de Belastingdienst check je of er sprake is van zelfstandigheid of loondienst. Twijfel je? Werk dan volgens een modelovereenkomst. De Belastingdienst heeft voor de meeste situaties een modelovereenkomst.

Je bepaalt samen met je opdrachtgever welke modelovereenkomst past bij jullie situatie. Je voorkomt schijnzelfstandigheid als je werkt volgens de afspraken in de modelovereenkomst. Het gebruik van een modelovereenkomst is niet verplicht. Het geeft wel duidelijkheid.

Ziet de Belastingdienst je als schijnzelfstandige? Dan lopen jij en je opdrachtgever risico’s zoals een naheffingsaanslag, boete en het verlies van mogelijk fiscaal voordeel.

Verval 'vrije vervanging'

De Belastingdienst trok 1 januari 2024 de goedkeuring in van 'modelovereenkomsten vrije vervanging'. Het gaat om de algemene modelovereenkomsten, brancheovereenkomsten en individuele overeenkomsten, die zijn gebaseerd op vrije vervanging.

De reden van het intrekken van deze goedkeuring is een uitspraak van de Hoge Raad. Die zegt dat bij vrije vervanging wél sprake kan zijn van een dienstbetrekking.

Nieuwe wetgeving op komst

De overheid handhaaft de wet DBA niet volledig. De Belastingdienst treedt corrigerend op als de opdrachtgever ‘kwaadwillend' is of gegeven aanwijzingen niet opvolgt.

Een nieuwe wet is in de maak: Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden. Die zorgt voor een gelijker speelveld tussen zelfstandigen en medewerkers in loondienst. Ook komt er meer duidelijkheid over de vraag wanneer je als werknemer of zelfstandige werkt.

Verder verbetert de handhaving op schijnzelfstandigheid. In het Handhavingsplan arbeidsrelaties 2023 staat hoe het kabinet de handhaving rond arbeidsrelaties wil versterken en verbeteren.

Modelovereenkomsten verlopen na vijf jaar

Een modelovereenkomst is vijf jaar geldig na goedkeuring door de Belastingdienst. De Belastingdienst vermeldt tot wanneer de modelovereenkomst geldig is. Het opnieuw gebruiken van een verlopen modelovereenkomst biedt geen zekerheid meer. Je vindt verlopen modelovereenkomsten ook niet meer op de site van de Belastingdienst.

Wil je een modelovereenkomst blijven gebruiken? De oorspronkelijke opsteller kan verlenging van de goedkeuring aanvragen bij de Belastingdienst. Het is verstandig dat minimaal twee maanden voor de verloopdatum te doen. Als de opsteller geen verlenging regelt gebruik dan een ander model. Je mag deze modelovereenkomst op onderdelen aanpassen zodat deze beter aansluit op je situatie.

Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie

Opdrachtgevers die de regels voor het inhuren van zzp’ers onduidelijk vinden kunnen de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie op ondernemersplein.kvk.nl raadplegen. Na het invullen van deze online vragenlijst krijgt de opdrachtgever een van deze drie opties als uitkomst: de opdracht kan buiten dienstbetrekking worden verricht (zelfstandigheid), het is een (fictieve) dienstbetrekking (loondienst) of er is geen oordeel mogelijk.

Het invullen van de webmodule is niet verplicht. Het geeft een indicatie en is geen juridische beslissing. De webmodule werkt alleen voor opdrachtgevers met een vestiging in Nederland die hun opdrachten uitbesteden aan opdrachtnemers in Nederland.

Niet zelfstandig maar in loondienst

Soms doet de rechter een uitspraak over de vraag of iemand als zelfstandige werkt of in loondienst is. Zo heeft de Hoge Raad geoordeeld dat maaltijdbezorgers van Deliveroo werknemers zijn.

Eerder oordeelde het Hof Amsterdam dat bezorgers van de Britse onderneming geen zelfstandigen zijn en een arbeidsovereenkomst hebben. Ook heeft de rechtbank Amsterdam een aantal PostNL pakketbezorgers en de chauffeurs van Uberals werknemers aangemerkt.