Zakendoen met Iran, dit moet je weten

In potentie biedt Iran kansen voor Nederlandse ondernemers. Maar door de recent opgelopen spanningen met de VS, de invloed van Amerikaanse sancties en problemen met betalingsverkeer is ondernemen er lastig. Zo kun je er niet met Amerikaanse dollars betalen en gelden er restricties voor het doorvoeren van (deels) in de VS geproduceerde goederen. Wat moet je als ondernemer weten over Iran?

• Actuele situatie
• Exporteren naar Iran
• Importeren uit Iran
• Cultuurverschillen
• Contacten leggen

Actuele situatie

Sinds de dood van de 22-jarige Mahsa Amini in september 2022 zijn er in Iran demonstaties voor vrouwenrechten en tegen het Iraanse regime. De VS legden Iran vervolgens sancties op vanwege het schenden van mensenrechten. Ook de EU voerde per 17 oktober 2022 mensenrechtensancties in. Sinds 20 oktober 2022 gelden voor Iran nieuwe EU-sancties als reactie op de levering van drones aan Rusland. Meer informatie over deze sancties vind je op de website van de Rijksoverheid.

Reizen

Voor Iran geeft de Rijksoverheid het advies: reis niet naar Iran. Als je in Iran verblijft is het advies om het land te verlaten.

Sancties

Iran trok zich in januari 2020 terug uit het atoomakkoord van 2015. Dit akkoord was de reden voor het versoepelen van sancties tegen Iran. De VN en de EU hadden deze sancties sinds 2006 in verschillende resoluties ingevoerd, omdat het land niet wilde stoppen met het verrijken van uranium. Verrijkt uranium kan Iran gebruiken voor de productie van kernwapens. Op dit moment zijn de financiële sector, olie/gas en petrochemie, transportsector, mijnbouw, landbouw, gezondheidssector en auto-industrie in het land officieel toegankelijk voor Nederlandse ondernemers.

RVO informeert je over sancties. Check altijd de laatste update van de lijst geblokkeerde bedrijven en personen. Laat je goed informeren of je jouw product of dienst naar Iran mag exporteren. Misschien geldt een verbod of heb je een uitvoervergunning nodig. Dit check je bij de Centrale Dienst In- en Uitvoer van de Douane (CDIU).

Uitgebreide informatie over de mogelijkheden en de beperking bij het zakendoen met Iran vind je in het Handboek Iran.

Gevolgen Amerikaanse sancties

In 2018 stapte de VS uit het atoomakkoord met Iran, waarna de Amerikanen opnieuw sancties instelden. De impact van de gespannen relatie tussen de VS en Iran is voor de EU-handelsbelangen aanzienlijk. Het is in Iran bijvoorbeeld niet mogelijk om met Amerikaanse dollars te betalen. Daarnaast kun je in de VS geproduceerde goederen lang niet altijd doorvoeren naar Iran. Dit kan al gelden als jouw product voor maar 10% bestaat uit goederen die in de VS zijn geproduceerd. Houd er bovendien rekening mee dat een bezoek aan Iran je visumaanvraag voor de VS ernstig kan vertragen. Je moet een volledig nieuwe visumaanvraag doen. Eerder verleende ESTA-vergunningen zijn niet geldig. ESTA is het elektronisch systeem voor reisvergunningen voor het reizen naar of via de Verenigde Staten. Meer informatie vind je in het door de Rijksoverheid opgestelde factsheet.

Stroef betalingsverkeer

Betalen en betaald krijgen is een belangrijk onderdeel van zakendoen, maar het betalingsverkeer met Iran is een groot praktisch obstakel. Omdat Iraanse banken door de VS zijn uitgesloten van het SWIFT-systeem, zijn betalingen van en naar Iran nagenoeg onmogelijk. Het stroeve betalingsverkeer maakt handel met Iran risicovol. Iraanse banken hebben bovendien nog onvoldoende maatregelen getroffen om te voldoen aan strenge internationale normen tegen witwassen, corruptie en de financiering van terrorisme.

Exporteren naar Iran

Iran biedt in potentie volop zakelijke kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Het land heeft relatief veel jonge en hoogopgeleide mensen.

Nederlandse bedrijven exporteerden in 2021 voor ruim 434 miljoen euro aan goederen naar Iran, blijkt uit CBS-cijfers. In 2020 was dit 348 miljoen euro.

Nederlandse bedrijven exporteren vooral voedingsmiddelen, ruwe plantaardige producten, vaartuigen, geneesmiddelen en medische instrumenten en apparaten naar Iran.

Als je exporteert naar Iran heb je met regelgeving te maken. De belangrijkste regels zijn:

Halalcertificaat

Voor bepaalde producten heb je een halalcertificaat nodig om ze naar Iran te kunnen exporteren. Het productieproces en alle materialen die tijdens transport en opslag in aanraking komen met deze producten moeten voldoen aan de islamitische wet. Je bent hier als exporteur verantwoordelijk voor. Het interpreteren en toepassen van de keuringsregels moet je vooraf controleren. Ook moet je zeker weten dat de keuringsinstantie in Iran is geaccrediteerd. Lees hier meer over op RVO.

Of voor jouw exportproduct een halalcertificaat nodig is vind je in Access2Markets van de Europese Commissie. Het artikel ‘Exporteren met de juiste documenten’ legt uit hoe je informatie opzoekt in Access2Markets.

Lokale wetten en regels

De producten die je naar Iran exporteert moeten aan lokale wetten en regels voldoen. Zoals technische specificaties, en ook etikettering, handleidingen en vertalingen. Meer informatie hierover vind je in Access2Markets.

In je offerte zet je naast prijzen ook de betalingswijze, geldigheidsduur van de offerte en de levertijd van je producten. Vermeld in je offerte ook hoe je de producten vervoert en maak gebruik van de ICC Incoterms®.

Douaneprocedures

Als je gaat exporteren krijg je te maken met fysieke grenzen. Bij export naar Iran doe je een uitvoeraangifte bij de douane. In Iran klaart de importeur de goederen in bij de Iraanse douane. Zoek uit welke exportdocumenten je aan je zending moet toevoegen via Access2Markets.

Btw bij diensten

Iran maakte de afgelopen jaren binnen de olie- en gasindustrieën en duurzame energie graag gebruik van Nederlandse exporteurs van diensten. Ook leveren Nederlandse bedrijven diensten in onder meer engineering, architectuur en agricultuur. Ben je actief in de dienstensector? Let op de btw-regels bij dienstverlening in het buitenland. Voor je bezoek aan Iran heb je een visum nodig.

Importeren uit Iran

In 2021 importeerde Nederland voor 16 miljoen euro aan goederen uit Iran. In 2020 was dit 38 miljoen euro. Nederland importeert met name groenten en fruit en metaalertsen uit Iran. Wie Iraanse producten invoert in Nederland krijgt te maken met regels die voor producten van buiten de EU gelden. Bijvoorbeeld producteisen en productaansprakelijkheid. Gebruik het stappenplan importeren zodat je weet wat je moet regelen als je wilt importeren.

Producteisen

Producten die je in de EU op de markt brengt moeten voldoen aan producteisen. Het gaat dan om Europese eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu.

Goederencodes

Wanneer je producten vanuit Iran invoert, krijg je met de douane in Nederland (EU) te maken. Zo moet je de goederen voor invoer aangeven. Meestal betaal je invoerrechten en invoer-btw. Dit gebeurt op basis van goederencodes. Daarnaast zijn bij zendingen vaak specifieke documenten/certificaten nodig. Zoek dit vooraf uit via de Access2Markets van de Europese Commissie of het Gebruikstarief van de Douane. In het artikel ‘Wanneer moet je invoerrechten betalen en hoeveel?’ lees je hoe je deze informatie opzoekt in beide databases.

Aansprakelijkheid

De regel is: de importeur is aansprakelijk voor de goederen die hij invoert uit een land buiten de de EER, de Europese Economische Ruimte. Heeft het product dat je importeert geen veiligheidsvoorziening of een slechte gebruiksaanwijzing? Dan ben jij aansprakelijk als er iets misgaat.

Cultuurverschillen

Er zijn grote sociale en culturele verschillen tussen Iran en Nederland. Bereid je daarom goed voor.

Trage beslissingen

Ondernemen in Iran en het opbouwen van een netwerk is voor een belangrijk deel een niet-zakelijke aangelegenheid. Neem daarom de tijd voor ontmoetingen. Kom je voor het eerst bij een potentiële zakenpartner? Grote kans dat je eerst thee krijgt, gevolgd door een uitgebreide voorstelling van alle medewerkers en een rondleiding door het bedrijf. Daarna kun je een uitnodiging voor een uitgebreide lunch en/of diner tegemoetzien.

Ook als je je partners hebt leren kennen is een lange adem van belang. Vaak duurt het voor Nederlandse begrippen lang voordat er in Iran beslissingen worden genomen. Dit betekent niet noodzakelijk dat je Iraanse tegenpartij geen overeenkomst wil afsluiten. Meestal ligt een zoektocht naar geld of een goedkeuringsproces ten grondslag aan de trage beslissingsprocedure.

Kledingvoorschriften

In Iran gelden voor vrouwen strenge kledingvoorschriften. Zij moeten hun hoofd bedekken met een hoofddoek en lichaamsvormen verhullen. Blote armen en benen zijn verboden, net als korte mouwen en open schoenen. Voor mannen zijn korte broeken niet toegestaan, korte mouwen wel. Houd hiermee rekening als je Iran bezoekt.

Visitekaartjes

Rang en positie zijn in Iran belangrijker dan in Nederland. Vooral hooggeplaatste personen wisselen visitekaartjes uit. Vermeld je titel op je visitekaartje. Zorg voor een Engelstalige en een Perzische versie.

Persoonlijke relatie

Het schriftelijk vastleggen van afspraken en een contract tekenen is in de Nederlandse zakenwereld veel belangrijker dan in de Iraanse. Iraniërs hechten over het algemeen meer waarde aan mondelinge overeenkomsten en persoonlijke relaties.

Meer sociale en culturele verschillen tussen Nederland en Iran lees je op RVO.

Contacten leggen

Handel drijven met landen buiten Europa, brengt risico’s met zich mee. Hoe vind je een professionele en betrouwbare Iraanse zakenpartner? Je kunt hiervoor RVO benaderen. RVO werkt nauw samen met de Nederlandse ambassade in Iran.

Om gevoel te krijgen met de Iraanse markt is deelnemen aan een beurs een goede optie. Ter plaatse leg je makkelijker contact en kun je jouw producten laten zien. Je kunt de marktsituatie inschatten en potentiële klanten ontdekken.

Heb je een nieuw contact gelegd? De betrouwbaarheid van je zakenpartner controleer je in een buitenlands handelsregister. Een vermelding in zo’n register zegt niks over de betrouwbaarheid van een bedrijf, maar is wel een goed vertrekpunt. Een registratie betekent immers dat een bedrijf volgens de wet staat ingeschreven. Bij de Nederlandse ambassade in Teheran controleer je of je contact daadwerkelijk in Iran als ondernemer staat ingeschreven. Ben je actief in de landbouw dan kun je contact opnemen met de Landbouwraad van de ambassade.