Aantrekkelijk winkelgebied met placemaking

Toenemende winkelleegstand. Al jaren een actueel thema als het gaat over het reilen en zeilen van winkelcentra. Ondernemers en gemeenten zoeken naar mogelijkheden om hun winkelgebied (opnieuw) aantrekkelijk te maken. Placemaking is zo’n methode, en is in Nederland aan een opmars bezig.

Placemaking heeft als belangrijkste kenmerk dat de gebruiker van de openbare ruimte het uitgangspunt is. Hoewel de geluiden positief zijn, is het geen tovermiddel. Hoe werkt dit in de praktijk? Een stadschoreograaf, bedrijfscontactfunctionaris en centrummanager leggen aan je uit hoe je placemaking toepast.

Placemaking

De methode placemaking waaide over uit New York en heeft haar oorsprong in de jaren 70. Het gaat hierbij over ontwerp en beheer van de openbare ruimte, waarbij niet de functies in het gebied, maar behoeften van de gebruikers in dat gebied centraal staan De gemeenschap neemt hierbij dus het heft in eigen hand. Zo vorm je een openbare ruimte waar mensen zich thuisvoelen.

Expert

“Trekken mensen spontaan hun schoenen uit in de openbare ruimte? Dan voelen ze zich daar op hun gemak”, weet stadschoreograaf Martijn van Dijck. Met zijn bedrijf Splaces begeleidt hij het proces van space naar place, ofwel van ruimte naar plek. “Met placemaking creëer je een plek waar mensen echt graag willen zijn”, licht Van Dijck toe.

Als placemakingexpert is hij altijd bezig met dit fenomeen. “Door je af te vragen hoe een bepaalde plek gebruikt wordt, wie de gebruikers zijn en welk gedrag ze vertonen, zoek je samen met hen naar de juiste ingrediënten voor het verbeteren van die plek. Zo ontstaan fijne plekken waar je elkaar ontmoet, positieve herinneringen opbouwt en je graag terugkomt.”

“Neem het Paleiskwartier in ‘s-Hertogenbosch. Voorheen was het hier overdag bedrijvig en ’s avonds verlaten en onprettig. Gebruikers bleken behoefte te hebben aan veiligheid en dynamiek. De oplossing zat in het toevoegen van woningen, onderwijs en kantoren. Nu kent de wijk een mix aan gebruikers en is dag en nacht functioneel.”

Overheid

Venlo gebruikt placemaking in de stadsdelen Blerick en Tegelen om de transformatie van funshoppen naar functioneel shoppen te ondersteunen. Denise van Meegeren is hier als bedrijfscontactfunctionaris nauw bij betrokken. “Veel van de succesfactoren van de methodiek zijn niet nieuw. Het gaat om integraliteit, samenwerken en een gezamenlijk toekomstbeeld. Het verschil zit vooral in het vertrekpunt. Gebruikers moeten zich herkennen in de omgeving. Het moet weer hun gebied worden. Vergroening helpt hier bijvoorbeeld bij. Daarom starten we met de aanleg van geveltuintjes.”

Ondernemers

Sjoerd van Heijster is centrummanager van Blerick en zit namens de ondernemers aan tafel. “In ons geval maakt placemaking onderdeel uit van een breder plan om de economische vitaliteit van Blerick en Tegelen een boost te geven. Hierbij richten we ons vooral op de openbare ruimte met als rode draad ‘steppingstones’. Zodat er een logische, ononderbroken en aantrekkelijke looproute door het hele gebied ontstaat. Naast winkels vormen ook andere economische functies als dienstverlening, zorg en cultuur een schakel in deze steppingstones.”

”Belangrijk hierbij is dat deze verschillende schakels aansluiten bij de lokale eigenheid van een gebied. Iets dat er altijd al was en dat door iedereen wordt (h)erkend als authentiek. Voor Blerick zijn dat bijvoorbeeld het Fort van Venlo en de ligging aan de Maas.”

Geen tovermiddel

Van Heijster is enthousiast over placemaking, maar het is geen tovermiddel voor alles. “Het gaat ook om het maken van lastige keuzes. Niet in elke aanloopstraat kun je iets aan de leegstand doen. De reflex is dan al gauw om toch maar weer auto’s in straten toe te laten maar dat verhoudt zich niet altijd goed met een gebied als ‘place to be’."

"Placemaking is pas echt waardevol als je bij de plek betrokken blijft", geeft van Dijck aan. "Het vraagt om continue aandacht voor de plek. Dus niet inrichten en na 10 jaar weer eens kijken hoe het gaat. Een toekomstbestendige plek is flexibel en adaptief.” Van Meegeren bevestigt dit: “En niet alles kan tegelijk.”

Placemaking in 3 stappen

1. Draai het om

Gemeenten en projectontwikkelaars leggen plaatsen zelf een betekenis op. Een gebied is ‘ideaal voor hoogopgeleiden’ of ‘een magneet voor creatievelingen’. Het resultaat: geen plek is nog uniek. Ga andersom te werk en probeer te achterhalen wat jouw winkelstraat betekent voor je klanten. Maak gebruik van die informatie om je straat nóg beter af te stemmen op de behoeftes van de bezoekers.

2. Co-creëer

Betrek zoveel mogelijk (toekomstige) gebruikers bij je plannen. Dit zorgt voor een gevoel van eigenaarschap en verantwoordelijkheid voor de plek. Door alle gebruikers van een plek de kans te geven om bij te dragen aan placemaking, ontstaat een breder gedragen identiteit.

3. Gebruik actie en interactie

Een plek waar niets te beleven valt, is niet veel waard. Activiteiten en events maken een plaats extra betekenisvol. Organiseer (kleinschalige) evenementen die goed aansluiten bij je omgeving. Zo zorg je dat een plek op verschillende manieren gebruikt kan worden.