Een bedrijf starten met schulden, kan dat?

Je wilt dolgraag een eigen bedrijf beginnen, maar zit met een probleem: je hebt schulden. Betekent die BKR-registratie of studieschuld einde ondernemersdroom? Niet per se. Met bijvoorbeeld financiële steun van je gemeente, lenen bij een kredietbank en coaching door een schuldhulpverlener kun je nu of in de toekomst toch ondernemer worden.

Bijna iedereen in Nederland heeft wel een studieschuld, hypotheek of abonnement met een telefoon op afbetaling. Zolang je de maandelijkse aflossing betalen, is zo’n schuld geen probleem. Maar onderzoek van het CBS laat zien dat 650.000 Nederlandse huishoudens te maken hebben met problematische schulden. Dat is het geval als je je schulden niet kunt afbetalen. Door hoge rentes lopen de schulden dan vaak snel op. Met problematische schulden is een bedrijf starten of zzp'er worden moeilijk.

Een bedrijf beginnen gaat vaak samen met opstartkosten en investeringen. Reguliere banken willen je liever geen geld lenen, want geld lenen aan iemand met schulden is een risico. In de meeste gevallen is het oplossen van je schulden de eerste stap naar je ondernemerscarrière.

Er zijn 3 mogelijkheden om een bedrijf te starten als je in de schulden zit.

1. Hulp van de gemeente

Als je geen inkomen en geen eigen geld hebt om een bedrijf te starten, kun je hulp en financiële steun zoeken bij je gemeente. Deze hulp is geregeld in het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz). “Problematische schulden staan hierbij wel in de weg”, zegt Hans Heyer, adviseur zelfstandigen bij de gemeente Groningen. Zit je in de schuldsanering (Wet schuldsanering natuurlijke personen, Wsnp), dan is een bedrijf starten of als zzp'er aan de slag gaan niet toegestaan. Tenzij je toestemming krijgt van de rechter-commissaris. “Als je in de laatste maanden van een schuldsanering zit, willen we nog wel eens beginnen met de voorbereiding naar de Bbz. Maar uitgangspunt is dat je problematische schulden oplost voordat je een beroep kunt doen op de Bbz.”

Schuldhulpverlening van je gemeente

Zoek je hulp bij de gemeente, dan krijg je een hulpverlener toegewezen die probeert afspraken te maken met je schuldeisers. Dit noem je een ‘minnelijk traject’. Als het niet lukt om een betalingsregeling af te spreken, kan de gemeente ervoor kiezen jouw schulden af te betalen. Je krijgt dan een saneringskrediet van de gemeentelijke kredietbank: een lening die je binnen drie jaar moet terugbetalen. Voordeel van zo’n saneringskrediet is dat je afbetaalt naar afloscapaciteit. Dat betekent dat er wordt gekeken naar hoeveel jij kunt afbetalen. Vaak worden je inkomsten dan op de rekening van de kredietbank gestort. De bank betaalt hiervan vervolgens je vaste lasten.

Schuldenvrij? Doe een beroep op de Bbz

Voor startende ondernemers die hun schulden hebben weggewerkt, bieden gemeenten een voorbereidingstraject. Heyer: “Je krijgt dan professionele hulp bij de start van je onderneming. Zoals het maken van een ondernemingsplan en marktonderzoek.” Tijdens dit traject blijf je je uitkering ontvangen en vervalt je sollicitatieplicht.

Om gebruik te kunnen maken van de Bbz heb je een ondernemingsplan nodig. Dit plan moet laten zien dat je bedrijf levensvatbaar is. De gemeente schakelt meestal een adviesbureau in om het ondernemingsplan te beoordelen.

Vanuit de Bbz kun je maximaal 36 maanden een aanvulling krijgen op je inkomen. De gemeente bepaalt hoe hoog de aanvulling is en hoe lang je hem krijgt. Ook is het mogelijk om een bedrag van maximaal 45.670 euro (2023) te lenen voor het opstarten van je bedrijf. De voorwaarden hangen af van je situatie. Je kunt hiernaar informeren bij de gemeente. Heyer waarschuwt: “Dit is bedrijfskapitaal. Je kunt een lening van de gemeente niet gebruiken om een andere schuld af te betalen.”

2. Zelf hulp zoeken

Voor hulp bij het oplossen van je schulden kun je ook aankloppen bij een schuldhulpverlener, zoals Jeannette Meersma van Kram & Meersma. Zij ziet regelmatig klanten met ondernemersplannen. “Ambitieuze jongeren met een studieschuld. Of mensen een verleden met dure telefoons of een andere schuld die als zzp’er aan de slag willen,” noemt ze als voorbeeld.

Meersma maakt als eerste een overzicht van alle schulden. Welke kun je wel of niet afbetalen? En binnen hoeveel tijd? Meersma: “Schulden kunnen we saneren. Dat betekent dat we een betalingsregeling afspreken met schuldeisers, zoals de Belastingdienst.” Als schuldeisers zonder goede reden niet willen meewerken aan zo’n regeling, kan de rechtbank ze daartoe dwingen. Dit heet een dwangakkoord.

Coaching voor ondernemers

Behalve bij het oplossen van schulden, kan een schuldhulpverlener je ook coachen bij het starten van je bedrijf. Meersma: “Wij kijken altijd naar een begroting, een overzicht van je inkomsten en uitgaven. Heb je schulden? Heeft je bedrijf wel een goed verdienmodel? Dan coachen we je in hoe je je geldzaken het beste kunt aanpakken.”

Volgens Meersma betekenen schulden niet direct dat je je ondernemersplannen moet uitstellen. “Het BKR laat jouw betaalgedrag zien. Misschien heb je schulden, maar als je je aan de betaalafspraken houdt, is een BKR-registratie niet altijd erg.” Bij sommige banken kun je geen zakelijke rekening openen als je schulden hebt. “Maar ook op je privérekening kun je zakelijke transacties doen”, aldus de schuldhulpverlener.

Voor bepaalde zakelijke diensten, zoals iDEAL, heb je trouwens wel een zakelijke rekening nodig. Krijg je een afwijzing van je bank? Probeer het dan nog eens bij een andere. Niet alle banken kijken bij de aanvraag voor een zakelijke rekening zonder krediet naar je BKR-status.

Een overzicht van schuldhulpverleners vind je op de site van de NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren.

3. Financiering aanvragen

Je bedrijfsplannen financieren bij een reguliere bank lukt meestal niet als je schulden hebt. Er zijn wel andere manieren om aan geld te komen. Denk aan crowdfunding of geld lenen bij vrienden. Ook komen veel starters bij Qredits uit. “Ook de starters met schulden uit het verleden”, vertelt operationeel directeur Roy Spit. Dat verrast hem niet: “Wij komen dat best vaak tegen. Voor banken is het te risicovol om deze ondernemers geld te lenen. Het gaat vaak om vrij kleine bedragen. Dan kost het banken teveel tijd om de aanvragen te beoordelen, dat levert ze niet genoeg op. Een faillissement is in Nederland al helemaal een no go. Voor reguliere banken tenminste.”

Tweede kans

Qredits is een stichting en heeft geen winstoogmerk. De stichting werkt samen met verschillende banken en met het Ministerie van Economische en Sociale Zaken.“Het is onze taak om mensen een tweede kans te geven”, verklaart Spit. Dat betekent niet dat je bij Qredits zomaar financiering voor je bedrijf krijgt: “Onze adviseurs beoordelen alle aanvragen. Sinds de coronacrisis doen we veel via videobellen, maar bij risicovolle aanvragen gaan we altijd even op de bedrijfslocatie kijken.”

Ben je ooit failliet gegaan? Dan kijkt de adviseur goed naar het faillissementsverslag. “Was je nalatig of heb je fraude gepleegd? Valt jou iets te verwijten? We willen weten hoe je het faillissement hebt afgewikkeld en wat je gaat doen om dit een tweede keer te voorkomen. In sommige situaties kan de ondernemer er niks aan doen. Dan pakken we zo’n aanvraag gewoon op en kijken we of het mogelijk is om een lening te verstrekken.”

Lenen bij de kredietbank

Als je een lening nodig hebt om je bedrijf te starten, kun je ook terecht bij een kredietbank die is aangesloten bij Sociale Banken Nederland. Deze banken werken samen met gemeenten en zijn gericht op hulp bij financiële problemen. Of je daadwerkelijk een lening krijgt, hangt af van jouw situatie.

Wees eerlijk over je schulden

Het belangrijkste advies van Spit aan startende ondernemers met schulden: “Wees eerlijk over je schulden. Je kunt nog zo’n mooi plan indienen, maar als je niets zegt over je schulden dan sta je gelijk met 1-0 achter.” Hij merkt dat ondernemers vaak denken dat zij kunnen achterhouden dat er iets gespeeld heeft. “Maar wij zien alles.” Pak het als volgt aan: “Doe zelf onderzoek: vraag bij het BKR op welke schulden op jouw naam geregistreerd staan. Het is fijn als wij een ondernemingsplan krijgen met als bijlage een BKR-uitdraai en een uitleg erbij. Verklaar waarom die schulden er zijn en laat zien wat je hebt gedaan om ze op te lossen. Bel je schuldeisers op en spreek alvast een betalingsregeling af.” Zo'n BKR-uitdraai opvragen regel je gemakkelijk online.

Qredits helpt ondernemers voorkomen dat zij opnieuw in de schulden komen. Spit: “We hebben hier onderzoek naar gedaan en wat blijkt: mensen die de Wsnp succesvol hebben afgerond, komen vaker opnieuw in de problemen.” Daarom werkt de stichting samen met 650 coaches die ondernemers tot een jaar na het starten begeleiden. “Voor starters met een Wsnp-verleden is zo’n coach min of meer verplicht.”