De gevaren van synthetische media voor je bedrijf

Legergroen T-shirt, baardje, serieuze blik: de president van Oekraïne, Volodymyr Zelensky, spreekt via het beeldscherm zijn leger toe. Hij heeft een opvallende boodschap: “Deze strijd is het niet waard om voor te sterven”, zegt hij. “Leg je wapens neer.” Dit filmpje van Zelensky ging in maart 2022 via Facebook de wereld over. Bijna direct kwam de waarschuwing: pas op, het filmpje is nep. Wie goed kijkt, ziet het inderdaad. Het hoofd van deze Zelensky is te groot voor zijn lichaam. Ook de stem van de president klinkt vreemd.

Gemaakt met software

Nepvideo’s, zoals deze van Zelensky, zijn een voorbeeld van synthetische media: filmpjes, foto’s, teksten en geluiden die zijn gemaakt of bewerkt met hulp van slimme software. De technologie achter synthetische media ontwikkelt zich heel erg snel. Een paar jaar geleden was een deepfake-filmpje, zoals een synthetische video ook heet, heel bijzonder. Maar nu zijn er tientallen apps en platforms die in een paar seconden unieke plaatjes, teksten en filmpjes voor je maken. Sommige experts schatten dat over vijf jaar negentig procent van wat we online zien synthetisch zal zijn.

Echt of nep?

Synthetische media hebben voordelen voor bedrijven: je kunt met een app snel een plaatje maken voor je site, of een blogtekst schrijven. Ze hebben ook nadelen. Het grootste probleem: als je het verschil tussen een nepfoto en een echte foto niet meer ziet, kan dat gevaarlijk zijn.

Beschadigde bumper

Omdat synthetische media zo makkelijk te maken zijn, gebruiken criminelen ze ook. Een Amerikaans tijdschrift meldt dat oplichters synthetische plaatjes van de app DALL-E gebruiken om verzekeraars voor de gek te houden. Dat werkt zo. Als je in de app de woorden ‘Beschadigde Bumper Jeep Grand Cherokee’ invult, maakt de app in een paar seconden tientallen afbeeldingen van beschadigde auto’s. De fraudeurs sturen zo’n afbeelding mee met een schadeformulier naar de verzekeraar, en krijgen de zogenaamde schade vergoed.

Fraude met nepstem

Criminelen gebruiken ook synthetische stemmen om bedrijven en hun klanten op te lichten. Zo kregen criminelen begin 2024 ongeveer 24 miljoen euro in handen. Een man in Hongkong maakte dit bedrag over na een videogesprek met zijn financieel directeur. Dat dacht hij in ieder geval. De medewerker trapte in een nepbeeld en een nagemaakte stem die de oplichters van zijn baas maakten.

 Geen technische oplossing

Een goede technische oplossing om synthetische media te herkennen bestaat nog niet. De technologie achter synthetische media ontwikkelt zich zo snel, dat technologie om ze te herkennen of te voorkomen telkens achterloopt. Sommige experts stellen voor om een waarschuwing te plakken op media die gemaakt zijn met kunstmatige intelligentie. Dat is niet waterdicht, want hoe weet je zeker dat de media zonder waarschuwing echt zijn.

Risico’s verkleinen

Zolang er geen technische oplossing is om synthetische media te herkennen, is het dus extra belangrijk dat je maatregelen neemt om je bedrijf tegen de risico’s te beschermen.

Zorg voor duidelijke processen

Als mensen het druk hebben, denken ze misschien: mijn baas klonk een beetje raar vandaag, maar ik doe gewoon wat die vraagt. Organiseer de manier waarop je werkt zó, dat het onmogelijk is om bijvoorbeeld geld over te laten maken op basis van één telefoontje.

Maak een crisisplan

Wat als een concurrent leugens over je verspreidt op sociale media met hulp van synthetische media? Of als je bedrijf op een andere manier te maken krijgt met neppe beelden of teksten? Je hebt een plan nodig om reputatieschade te voorkomen. Met wie moet je contact opnemen om een nepbericht van een social media-platform af te laten halen bijvoorbeeld? Als je dat al weet, hoef je niet dagenlang te zoeken naar een uitweg. In een crisisplan zet je onder meer belangrijke contactpersonen en standaardberichten die je in geval van nood snel kunt versturen.

Doe aangifte

Ben je opgelicht of word je bedreigd via sociale media? Doe aangifte bij de politie. Meld fraude ook bij de Fraudehelpdesk, dan waarschuwen zij andere bedrijven.