Omgevingswet geeft meer snel­heid aan ruimtelijke projecten

26 bestaande wetten voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water komen straks samen in één nieuwe Omgevingswet. Deze wet moet het makkelijker maken om een ruimtelijk project in een keer aan alle regels te toetsen. De nieuwe wet geldt voor ondernemers en particulieren en gaat in op 1 januari 2024.

Een van de besluiten die opgaat in de nieuwe wet is het Bouwbesluit. De procedure voor het aanvragen van een vergunning wordt eenvoudiger en korter. De samenvoeging van zoveel wetten is een ingewikkeld proces. Daarom is de invoering van deze wet al een aantal keer uitgesteld. Wat betekent de Omgevingswet voor ondernemers? De belangrijkste punten op een rij:

• Voor wie geldt de Omgevingswet?
• Vergunning nodig?
• Verloop aanvraagprocedure
• Bezwaar maken
• Nadeelcompensatie

Voor wie geldt de Omgevingswet

Je krijgt met de Omgevingswet te maken als je wat wilt veranderen in de ‘fysieke leefomgeving’ in Nederland. Het gaat dan bijvoorbeeld om bouwwerken, wegen, spoorwegen, water, milieu, natuur, ruimtelijke ordening of cultureel erfgoed. De wet geldt voor iedereen: voor particulieren en ondernemers.

De Omgevingswet kent vergunningsvrije en vergunningsplichtige activiteiten. Voor het uitvoeren van een vergunningsplichtige activiteit, moet je vooraf een omgevingsvergunning aanvragen. Voor het uitvoeren van een vergunningsvrije activiteit moet je soms vooraf een melding doen.

Voor welke activiteiten je een vergunning moet aanvragen, bepaalt de overheid in de Omgevingswet en de daarbij behorende besluiten. Elke gemeente maakt op basis van de Omgevingswet een eigen omgevingsplan. In dit plan staat voor welke activiteiten je een vergunning moet aanvragen. Dit kan per gemeente verschillen.

Vergunning nodig?

Als de nieuwe wet is ingegaan kun je bij het nieuwe Omgevingsloket checken of je een vergunning nodig hebt voor je plannen. Op deze website zie je wat wel en niet mag in de leefomgeving. Als je een vergunning aan wilt vragen of een melding wilt doen voor een vergunningsvrije activiteit, kun je bij dit loket terecht. Het nieuwe loket vervangt het Omgevingsloket Online (OLO), de Activiteitenbesluit Internet Module (AIM) en Ruimtelijkeplannen.nl en maakt deel uit van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).

Verloop aanvraagprocedure

Voordat je de vergunning via het nieuwe Omgevingsloket aanvraagt, zijn twee punten belangrijk:

1. Als je een wat ingewikkelder vergunning wilt aanvragen kun je met sommige gemeenten vooraf overleggen. Je weet dan beter waaraan je aanvraag moet voldoen en hoe je deze het beste kunt indienen. Let op: niet alle gemeenten bieden deze mogelijkheid.
2. Neem contact op met personen in de omgeving die te maken krijgen met het project waarvoor jij een vergunning aan wil vragen. Bijvoorbeeld omwonenden of naastgelegen bedrijven. Bij het aanvragen van de vergunning moet je namelijk aangeven dat je aan ‘participatie’ hebt gedaan en wat daarvan de uitkomst is. De gemeente zal je aanvraag niet meteen afwijzen als je niet aan participatie gedaan hebt, maar als je je plannen met je omgeving afstemt, is de kans kleiner dat omwonenden later bewaar maken tegen je vergunningsaanvraag.

Let op: bij het aanvragen van een vergunning voor omgevingsplanactiviteiten die afwijken van het omgevingsplan, kan een gemeente bepalen dat participatie verplicht is.

Als je vervolgens je aanvraag via het nieuwe Omgevingsloket doet, krijg je daarvan een ontvangstbevestiging. In deze ontvangstbevestiging staat de dag van de ontvangst van de aanvraag. De beslistermijn is in de meeste gevallen acht weken vanaf die dag.

Als je vergunningsaanvraag niet volledig is, krijg je het verzoek je aanvraag aan te vullen. De beslistermijn stopt dan met lopen en loopt pas weer verder na ontvangst van de aanvullende gegevens.

Het bevoegd gezag, bijvoorbeeld de gemeente, de provincie of het waterschap, kan de beslistermijn één keer verlengen met maximaal zes weken. Hiervan ontvang je binnen de beslistermijn een bericht.

Zodra het besluit op de vergunningsaanvraag is genomen, krijg je hiervan bericht. Degenen die bij de voorbereiding van het besluit een zienswijze hebben ingebracht krijgen ook bericht van het genomen besluit. Dat geldt ook voor betrokken adviseurs als het besluit afwijkt van het advies.

Een verleende vergunning gaat in op de dag na de dag waarop het besluit bekend gemaakt is. Een vergunning voor een activiteit die je niet kunt herstellen, bijvoorbeeld het kappen van een boom of slopen van een gebouw, gaat in vier weken na de dag van de bekendmaking.

Hierboven wordt de ‘korte procedure’ beschreven. Deze procedure is het uitgangspunt. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij het wijzigen van een rijksmonument, is een ‘uitgebreide procedure’ van toepassing. In dat geval beslist het bevoegd gezag binnen 6 maanden over de vergunningsaanvraag.

Bezwaar maken

Als je het niet eens bent met het besluit, kun je hiertegen bezwaar maken of in beroep gaan. In het besluit staat vermeld door wie, binnen welke termijn en bij welk orgaan je dit moet doen.
Degenen die bij de voorbereiding van het besluit een zienswijze hebben ingebracht of als adviseur hierbij betrokken zijn, hebben ook de mogelijkheid om bezwaar te maken of in beroep te gaan tegen het genomen besluit.

Nadeelcompensatie

Als je nadeel ondervindt van een besluit of maatregel, kun je in aanmerking komen voor schadevergoeding. Dat kan, als dat besluit:

• rechtstreeks werkende rechten en verplichtingen voor particulieren en bedrijven bevat;
• rechtstreeks gevolg heeft voor particulieren en bedrijven door verandering van de fysieke leefomgeving;

Let op: alleen de schadeoorzaken die in de Omgevingswet staan kun je vergoed krijgen. Schadeoorzaken zijn bijvoorbeeld:

• een bepaling in een omgevingsplan
• een omgevingsvergunning
• een projectbesluit

Er moet een redelijk verband zijn tussen de schade en de schadeoorzaak. De schade moet:

• het rechtstreekse gevolg zijn van het besluit of de maatregel. Bijvoorbeeld het uitvoeren van een bouwproject.
• het gevolg zijn van de feitelijke uitvoering van de activiteit. Bijvoorbeeld het instellen van een omleidingsroute.
• het gevolg zijn van de activiteit, maar het gevolg wordt pas later duidelijk.

Aanpassing van bestaande rechten kan leiden tot directe schade. Uitvoering van activiteiten in de omgeving kan leiden tot indirecte schade. En schaduwschade is schade die ontstaat door de aankondiging van een nog te nemen besluit. Lees meer over nadeelcompensatie en de verschillende soorten schade op de website van het Informatiepunt Leefomgeving.