Verbod op microplastics: welke regels gelden nu?

Microplastics zijn overal: in de oceanen, in de lucht, en zelfs in ons voedsel en drinkwater. Deze piepkleine stukjes plastic zijn moeilijk te verwijderen en schadelijk voor mensen en dieren. Daarom is er nu een Europees verbod op een aantal microplastics.

Losse glitters en plastic korrels tot vijf millimeter groot mag je sinds 17 oktober 2023 niet meer verkopen. Voor andere producten die kleine deeltjes plastic kunnen bevatten, zoals dagcrème, gaat het verbod de komende jaren in. Tussen nu en 2035 zal het verbod voor meer dan tien soorten producten gelden.

Wat betekent het verbod?

Microplastics zijn kleine plastic deeltjes met een maximale grootte van vijf millimeter. Die deeltjes zitten in heel veel producten die we dagelijks gebruiken. Daardoor belanden ze makkelijk in het milieu, bijvoorbeeld via het rioolwater. Sinds oktober 2023 mag je daarom geen losse microplastics meer verkopen. Met het verbod wil de EU voorkomen dat er de komende twintig jaar 500.000 ton aan kleine plastic deeltjes in het milieu belanden. Het verbod geldt ook voor producten waar losse microplastics aan zijn toegevoegd. Zoals een verjaardagslinger, kerstballen of scrubcrème. Heb je nog bestaande voorraden? Dan mag je die nog verkopen totdat je voorraad op is.

Voor welke producten geldt het verbod?

Het verbod geldt voor de volgende microplastics:

• de losse microplastics met een grootte van vijf millimeter of minder
• de producten waar microplastics met een grootte van vijf millimeter of kleiner bewust aan toegevoegd zijn

Losse microplastics

Naast glitters vallen ook plastic korrels onder de noemer ‘losse microplastics’. Die plastic korrels heten ook wel kunststofgranulaat of plastic pellets. Dit soort microplastics wordt vaak gebruikt als vulmiddel voor bijvoorbeeld knuffels of kussens. 

Microplastics in of op andere producten

Ook voor microplastics die gebruikt worden in of op een ander product geldt het verbod. Zoals de glitters op kerstversiering of feesthoedjes. Daarvan laten de glitters los tijdens het gebruik, waardoor deze deeltjes vaak in het milieu belanden. In scrubcrèmes en schoonmaakmiddelen vind je weer een andere type microplastic; de zogenoemde microkorrels of microbeads om te scrubben of schuren. Producten met microbeads horen bij het verbod dat op 17 oktober 2023 is ingegaan.

Wanneer gaat het verbod in?

Voor een aantal producten geldt het verbod dus nu al, zoals voor losse plastic glitters en producten met microbeads. Tussen nu en 2035 zal het verbod voor meer dan tien soorten producten met microplastics gelden. Zo mogen afspoelbare schoonheidsproducten zoals shampoo vanaf 17 oktober 2027 ook geen andere vormen van microplastic meer bevatten. In 2028 volgen wasmiddelen, schoonmaakmiddelen, bemestingsproducten en microplastics gebruikt in de land- en tuinbouw.

In de tijdlijn hieronder zie je per categorie wanneer de regels ingaan. Tot die tijd mag je die producten nog wel verkopen, daarna niet meer.

Let op: voor elke productgroep zijn er specifieke regels en uitzonderingen. Meer informatie over het verbod op microplastics en de overgangsperiodes van de andere producten vind je op de site van de Europese Commissie.

Verkoop je een van deze producten? Dan moet je op zoek naar een milieuvriendelijk alternatief. Voor de meeste productsoorten zijn die er al. Zo vervang je plastic glitter door biologisch afbreekbare glitter.

Wat als ik me niet aan de regels houd?

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit controleert op het microplasticsverbod, maar doet dat nu nog niet actief. De NVWA komt wel in actie als zij een melding krijgt over bedrijven die zich niet aan het verbod houden. In dat geval kun je een boete of een straf krijgen. Zo kun je bijvoorbeeld je vergunning verliezen.