Bescherm je werk met intellectueel eigendom

Ontdek jij misbruik van je werk? Kom dan zo snel mogelijk in actie. Bepaal eerst welke intellectuele eigendomsrechten (IE rechten) je werk beschermen. Schat vervolgens in of het de moeite waard is om het misbruik tegen te gaan.

Procedures zijn kostbaar en tijdrovend. Vaak is het verstandig om een specialist in te schakelen om te bepalen wat de beste manier is om op te treden. Je kan inbreuk ook melden bij het Centraal Meldpunt Nederland.

• Auteursrecht
• Tekeningen- en modellenrecht
• Merkrecht
• Octrooi of patent
• Handelsnaamwet
• Wet bescherming bedrijfsgeheimen
• Ideeën en concepten beschermen

Auteursrecht

Schrijf je een tekst of een muziekstuk of maak je een illustratie, foto of video? Dan zit op je creatie automatisch auteursrecht. Daar hoef je niets voor te doen.

Auteursrecht geldt alleen als het werk origineel is en je er kenmerken van de maker in herkent. Gebruikt iemand je werk en doet die alsof het eigen werk is, dan heet dat plagiaat. Auteursrecht geldt tot 70 jaar na het overlijden van de maker.

Ook op korte stukken tekst kan auteursrecht zitten. Een quote is een korte zin of uitspraak. Als een quote een oorspronkelijk karakter heeft of een persoonlijk creatieve stempel van de bedenker, zit er auteursrecht op.

Uitzondering

Een citaat is ook een kort stuk tekst. Je mag een citaat gebruiken zonder toestemming. Je moet daarbij wel de bron en de naam van de auteur vermelden. Een citaat moet inhoudelijk relevant zijn en je mag niet meer citeren dan strikt noodzakelijk. Het citaatrecht is een uitzondering op het auteursrecht.

Inbreuk voorkomen

Is je werk openbaar? Dan is het lastig om te voorkomen dat iemand je werk misbruikt. Vermeld bij de publicatie je naam en datum om inbreuk te ontmoedigen. Geef aan dat het werk niet gebruikt mag worden zonder toestemming of bronvermelding. Zo meld je dat jij de maker of bedenker bent van het werk. Je kunt ook het copyright teken (©) gebruiken. Dit heeft geen juridische basis in Nederland maar het schrikt wel af.

Als je je werk registreert in het i-DEPOT van het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP), heb je een bewijs dat je de eerste bent. Dit helpt als je in een juridisch conflict komt met de misbruiker.

Optreden tegen inbreuk

Kopieert iemand zonder toestemming bijvoorbeeld een tekst die je hebt geschreven of een gedeelte daarvan? Dan is dat inbreuk op je auteursrecht. Dat geldt ook als iemand kleine aanpassingen aan je werk heeft gedaan.

Dit kan je doen tegen inbreuk:

• Neem contact op met de misbruiker. En verzoek het gebruikte werk te verwijderen of te rectificeren. Geef precies aan om welk werk het gaat. Geef ook een termijn aan waarop je wilt dat het werk is verwijderd.
• Ga in onderhandeling met de misbruiker om zonder een rechter een oplossing te vinden. Draag bijvoorbeeld het auteursrecht tegen betaling over of verleen het gebruiksrecht.
• Gaat het om teksten op websites? Meld dit via Google Search Central. Is de melding terecht, dan kan Google de gekopieerde tekst verwijderen uit de zoekresultaten.
• Weigert de misbruiker mee te werken aan een oplossing? Schakel juridische hulp in om te beoordelen of een procedure haalbaar is. Een juridisch proces kost geld en tijd. Bij de rechter kun je een schadevergoeding eisen voor de inkomsten die je misloopt. Onderbouw het schadebedrag goed.

Tekeningen- en modellenrecht

Het tekeningen- en modellenrecht beschermt vormgeving, design en ontwerp. Modelrecht is een ander woord voor tekeningen- en modellenrecht. Een tekening of model is twee- of driedimensionaal. Zoals een patroon voor kleding of het design van een gebruiksvoorwerp.

Het gaat puur om het uiterlijk. Denk aan kleur, omtrek, vorm en gebruik van materialen. Het werk moet nieuw zijn en een eigen karakter hebben. De technische werking valt niet onder het modelrecht. Daarvoor is het octrooirecht.

Inbreuk voorkomen

Om vormgeving, design of een ontwerp te beschermen moet je het registreren. Na registratie bij het BOIP heb je het alleenrecht om het model te gebruiken.

Je registreert het recht voor de duur van vijf jaar. Daarna kun je het nog vier keer met vijf jaar verlengen. Je kunt de bescherming aanvragen voor de Benelux, Europa of wereldwijd.

Optreden tegen inbreuk

Als iemand iets op de markt brengt met vrijwel hetzelfde uiterlijk als waar jij bescherming voor hebt, pleegt hij inbreuk op je rechten.

Dit kan je doen tegen inbreuk:

• Ga met de misbruiker in onderhandeling. Als modelhouder kun je je modelrecht tegen betaling overdragen. Ook kun je je modelrecht tegen betaling in licentie uitgeven. Dat betekent dat iemand betaalt om het model voor een bepaalde periode te gebruiken.
• Bij inbreuk komt het vaak aan op details van het ontwerp. Dat maakt het ingewikkelder. Schakel daarom een intellectueel eigendomsjurist in. Die kan ook beoordelen of het zin heeft een rechtszaak te starten.
• Je kan een rechter vragen gebruik van je model door de misbruiker te verbieden. De rechter kijkt of de ontwerpen op elkaar lijken. Als er sprake is van weinig verschillen, is er meestal sprake van inbreuk. Als er sprake is van een andere algemene indruk krijg je ongelijk.

Merkrecht

Een teken dat je gebruikt om producten of diensten te onderscheiden van je concurrenten, is een merk. Een merk bestaat vaak uit een woord (woordmerk). Maar het kan ook een kleur, vorm, logo (beeldmerk) of zelfs een geluid zijn.

Inbreuk voorkomen

Merkrecht registreer je bij het BOIP. Je registreert de rechten voor de Benelux, Europa of wereldwijd. Hoe uitgebreider de bescherming, hoe hoger de kosten. De duur van het recht is tien jaar. Dat kun je onbeperkt verlengen.

Een merk registreer je voor verschillende waren- en dienstklassen. Hoe meer klassen, hoe duurder maar ook hoe uitgebreider de bescherming. Je kunt voor het registreren van je merk ook gebruik maken van speciale merkenbureaus. Die helpen je het merkrecht op de juiste manier vast te leggen.

Optreden tegen inbreuk

Er is sprake van inbreuk als een teken gelijk is aan, of lijkt op het geregistreerde merk. Ook moet de misbruiker dezelfde producten of diensten aanbieden. Ook kan het inbreuk zijn als de misbruiker afbreuk doet aan je merk, de reputatie beschadigt of een verkeerde gelijkenis oplevert. Of als iemand zonder geldige reden voordeel haalt uit de gelijkenis met je merk.

Dit kan je doen tegen inbreuk:

• Probeer buiten de rechter om een regeling te treffen met de misbruiker. Tref een financiële regeling of zorg dat de misbruiker de goederen, voorraden of uitingen uit de handel haalt.
• Lukt dat niet, dan kun je bij een rechter een verbod op het voeren van het merk afdwingen. Je kunt met een procedure ook andere maatregelen eisen. Bijvoorbeeld beslag laten leggen of een schadevergoeding eisen. Schakel bij inbreuk een specialist in.

Octrooi of patent

Met octrooirecht bescherm je een technisch product of productieproces. Octrooi noem je ook patent. Je verbiedt een ander je uitvinding commercieel te gebruiken voor een bepaalde periode. Je hebt een exclusief recht op wat je hebt ontwikkeld. 

Inbreuk voorkomen

Octrooi ontstaat na inschrijving en krijg je als de uitvinding voldoet aan drie voorwaarden. De uitvinding moet nieuw, inventief en origineel zijn. Daarnaast moet je het in de praktijk kunnen toepassen.

Na de aanvraag duurt het ongeveer 18 maanden tot je octrooi hebt. Vanaf dat moment heb je octrooi voor maximaal 20 jaar. Octrooi vraag je aan per land. Voor Nederland vraag je octrooi aan bij Octrooicentrum Nederland van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Optreden tegen Inbreuk

Als iemand je uitvinding op de markt brengt, pleegt hij inbreuk op jouw octrooirecht.

Dit kan je doen tegen inbreuk:

• Vraag de misbruiker om te stoppen. Je laat weten wat je doet als hij niet stopt. Vaak schrikt dit al af. Neem zo snel mogelijk actie als je inbreuk ontdekt of vermoedt.
• Onderhandel om er samen uit te komen. Daarmee voorkom je een tijdrovende en kostbare procedure. Misschien kun je zelfs samenwerken met de misbruiker.
• Geef het octrooi uit in licentie. De misbruiker kan de uitvinding blijven gebruiken tegen een vergoeding. Voor beide partijen kan dat voordelig zijn.
• In het uiterste geval start je een gerechtelijke procedure. Je kunt van de misbruiker eisen om te stoppen met de inbreuk, om de voorraad te vernietigen of de producten uit de handel te halen. Ook kun je een schadevergoeding eisen. Vraag advies aan een octrooigemachtigde of een gespecialiseerde advocaat. 

Handelsnaamwet

Een bedrijfsnaam gebruik je om je onderneming te onderscheiden. Een bedrijfsnaam heet officieel 'handelsnaam'. De Handelsnaamwet beschermt handelsnamen. In die wet staan ook regels waaraan je bedrijfsnaam moet voldoen.

Inbreuk voorkomen

Een recht op je handelsnaam ontstaat op het moment dat je de naam actief gebruikt. Bijvoorbeeld als je reclame maakt, facturen stuurt of visitekaartjes uitdeelt met je handelsnaam. Alleen registratie in het Handelsregister bij KVK is niet voldoende.

Optreden tegen inbreuk

Een persoon of bedrijf mag geen bedrijfsnaam gebruiken die lijkt op jouw bedrijfsnaam als dat verwarrend kan zijn. Bijvoorbeeld voor klanten of leveranciers. Of er verwarring ontstaat, hangt af van de gelijkenis in naam, de mate waarin de activiteiten op elkaar lijken en het gebied waar de onderneming actief is.

Dit kan je doen tegen inbreuk:

• Vind jij dat de bedrijfsnaam van een ander bedrijf lijkt op die van jou en misleidend of verwarrend is? En heb je daar last van? Los het dan eerst onderling op. Neem contact op of stuur een bericht.
• Kom je er samen niet uit? Start dan een procedure bij de rechtbank. Schakel een jurist in.

Wet bescherming bedrijfsgeheimen

Wanneer je product of productieproces geen technisch karakter heeft, is geheimhouding een goed alternatief voor een octrooi. Wet bescherming bedrijfsgeheimen (Wbb) biedt ondernemers beschermingsmogelijkheden om tegen inbreuk op hun bedrijfsgeheim op te treden.

Inbreuk voorkomen

Je hoeft bedrijfsgeheimen niet te registreren om bescherming te hebben. Wel moet je aan de volgende drie voorwaarden voldoen:

• De informatie is geheim. Het is niet algemeen bekend of gemakkelijk toegankelijk.
• De informatie heeft handelswaarde. Het geeft je commercieel voordeel omdat het geheim is.
• Je hebt voldoende maatregelen genomen om het bedrijfsgeheim vertrouwelijk te houden.

Bij bedrijfsgeheimen geldt er geen tijdslimiet aan de bescherming.

Optreden tegen inbreuk

Iemand maakt inbreuk op een bedrijfsgeheim als hij op slinkse wijze bedrijfsgeheimen steelt of bewust beveiligde informatie of bestanden probeert te krijgen.

Dit kan je doen tegen inbreuk:

• Vraag de misbruiker om te stoppen. Je laat weten wat je doet als hij niet stopt. Vaak schrikt dit al af. Neem zo snel mogelijk actie als je inbreuk ontdekt of vermoedt.

• Een verbod voor de ander je bedrijfsgeheim openbaar te maken, bijvoorbeeld met een gerechtelijke procedure. Vraag een rechter om een verbod van de productie van of handel in producten die gemaakt zijn met behulp van je bedrijfsgeheim. Vraag een rechter ook producten die al zijn gemaakt met behulp van je bedrijfsgeheim terug te roepen, uit de handel te nemen, in beslag te nemen of te vernietigen. En vraag om een schadevergoeding.

Ideeën en concepten beschermen

Als je een idee hebt, is dat niet door het intellectueel eigendom te beschermen. Heb je vaak ideeën? Bijvoorbeeld voor de spelregels en het uiterlijk van een bordspel. Dan is het handig dat je op eenvoudige wijze aantoont dat dat idee van jou is of op een bepaald moment al bestond. Bijvoorbeeld als je hier met iemand een discussie over hebt.

Inbreuk voorkomen 

Probeer jouw idee of concept in het begin met zo weinig mogelijk mensen te delen. Deel je het toch? Laat dan een geheimhoudingsverklaring tekenen.

Bij het BOIP registreer je je idee of concept door middel van een I-depot. Het is een bewijsmiddel dat je voor verschillende doelen en in relatie tot verschillende intellectuele eigendomsrechten kunt gebruiken. Het is geen exclusieve bescherming zoals bij bijvoorbeeld octrooi of merkenrecht. Je legt alleen de datum vast.

Optreden tegen inbreuk

Iemand kan jouw idee of concept verkopen of op de markt brengen. Die kans is groter als je het met personen hebt gedeeld. 

Dit kan je doen tegen inbreuk:

• Vraag de misbruiker om te stoppen. Je laat weten wat je doet als hij niet stopt. Vaak schrikt dit al af. Neem zo snel mogelijk actie als je inbreuk ontdekt of vermoedt.
• Als je een I-depot hebt vastgelegd, dan kun je in geval van inbreuk bij de rechter aantonen dat je de eerste was met het idee of concept. Daarmee kun je eventueel een schadevergoeding eisen of de misbruiker dwingen te stoppen om jouw idee of concept verder te gebruiken. Een I-depot geeft je een voordeel.

Hulp

Heb je vragen op het gebied van intellectueel eigendom en kom je er niet uit? Neem dan contact op met KVK. We onderzoeken wat je situatie is en hoe we je verder kunnen helpen. Of bezoek het platform create, protect & benefit, dat ondernemers bewust wil maken van de voordelen van intellectueel eigendom.