Voor jezelf beginnen als fotograaf

Henk Herkink
29 apr 2021
Bijgewerkt 22 nov 2022
7 min
Starten

Fotograferen: je vindt het leuk en het gaat je goed af. Je schiet vaak het perfecte plaatje en wordt wellicht al gevraagd voor fotoshoots of reportages. Wanneer is fotograferen geen hobby meer, maar een onderneming? Kun je fotograferen combineren met je baan? En hoe regel je je administratie en belastingen? Lees waar je mee te maken krijgt als je voor jezelf begint als fotograaf.

Voor alle starters geldt: als je een eigen bedrijf start, moet je denken aan een bedrijfsnaam, administratie en verzekeringen. Daarnaast moet je je bedrijf inschrijven bij KVK. In dit artikel lees je welke onderwerpen specifiek voor fotografen van belang zijn.

Parttime ondernemen

Je hobby wordt een bedrijf op het moment dat je fotografeert om winst te maken. Steeds meer hobbyfotografen beginnen parttime voor zichzelf, naast een baan in loondienst, gezin of mantelzorg. Of om een start te maken en te kijken hoe het loopt. Je kunt parttime ondernemerschap op een later moment nog altijd uitbreiden naar fulltime ondernemerschap.

Marina Audenaerd-Smits van Marina Smits Fotografie & Tekst is fulltime ondernemer, maar fotografeert parttime. Ongeveer anderhalve dag per week schrijft ze teksten. “Het is lastig direct een volledig inkomen te halen uit fotografie. Ervaring en naamsbekendheid ontbreken nog, waardoor niet makkelijk is in te schatten hoeveel opdrachten je krijgt en hoeveel tijd je daarmee bezig bent.”

Tarief

Dat het ontbreken van naamsbekendheid en ervaring invloed heeft op het bepalen van je tarief, heeft ook Audenaerd ervaren. “Aan die naamsbekendheid moest ik werken. Ik bouwde een portfolio op en vroeg in het begin bewust geen hoge tarieven. Nu ik meer bekendheid krijg, zou het tarief omhoog kunnen.”

Jouw tarief kan voor je klanten een reden zijn wel of niet met jou in zee te gaan. Wat voor jou het juiste tarief is, hangt af van je zakelijke kosten, belastingen, gewenste inkomen en aantal opdrachten. Lees hier hoe je het bepalen van je tarief precies aanpakt en bekijk eens hoe je concurrenten hun uurtarief bepalen.

Marktonderzoek

Door marktonderzoek te doen, krijg je een beeld van hoe jij de markt kunt veroveren. Bijvoorbeeld door een SWOT-analyse en concurrentieanalyse te maken en branche- en klantonderzoek te doen.

In het KVK Handelsregister staan 23.781 fotografen ingeschreven. Daarnaast zijn er 12.500 ondernemers met fotografie als nevenactiviteit. Het aantal zelfstandig fotografen blijft groeien. Jaarlijks komen er zo’n 2.500 bij.

Aantal fotografen in Nederland (2016-2021)

Bron: KVK Handelsregister

De concurrentie is groot. Daar kan Audenaerd-Smits over meepraten. Zij startte in 2018 als fotograaf. “Ik zocht van tevoren uit wat ik wilde doen met mijn bedrijf. Hoeveel concurrentie is er en hoe kan ik me onderscheiden? En zijn mijn concurrenten eigenlijk wel concurrenten, of kan ik ook samenwerken? Goed contact met medefotografen is belangrijk. Ga eens met ze mee, want van elkaar leer je veel. Daarnaast kun je klanten ook doorverwijzen naar elkaar. Bijvoorbeeld als jouw agenda vol zit en je klant wel geholpen moet worden.”

Marketing

Marktonderzoek is onderdeel van het marketingplan. Zo’n plan helpt je te bepalen op welke manier je je product onder de aandacht brengt bij je doelgroep. Audenaerd startte in haar eigen omgeving. “Veel mensen kenden mij al en dat leverde de eerste klanten op. Maar je moet je wel realiseren dat mensen vooral voor speciale momenten foto’s laten maken, zoals een huwelijk, geboorte of een gezinsfoto. Zo’n opdracht komt dus niet wekelijks terug.”

Laat regelmatig zien wat je doet. Social media is voor fotografen een snelle manier om promotie te doen: een goede foto kan zich namelijk snel verspreiden. Audenaerd gebruikt ook social media. “Na elk post op Facebook of Instagram komen er klussen binnen van zowel particuliere als zakelijke klanten.”

Locatie

Veel fotografen beginnen vanuit huis. Ben jij dat ook van plan? Vergeet dit dan niet te melden bij de gemeente. Je plannen moeten namelijk wel passen binnen het bestemmingsplan. Hierin beschrijft de gemeente wat er in een ruimte mag gebeuren.

Voor het verbouwen van je woning of reclame maken aan huis moet je de gemeente toestemming vragen via een omgevingsvergunning.
Ontvang je thuis klanten voor fotoshoots? Check dan vooraf bij de gemeente welke voorwaarden hiervoor gelden.

Daarnaast kun je een bedrijfsruimte te huren voor je eigen fotostudio. Dit kan bijvoorbeeld in een bedrijfsverzamelgebouw. Lees hier alles over starten op een locatie die bij jou past. Waar je ook voor kiest, controleer altijd of je activiteiten overeenkomen met het bestemmingsplan van de gemeente waar het pand staat.

Wetten en regels

De belangrijkste rechten en plichten waar je als fotograaf rekening mee moet houden zijn:

Auteursrecht en portretrecht

Als maker van een foto heb je automatisch auteursrecht op al je foto’s. Dit betekent dat jij beslist wat er met een foto gebeurt. Jij moet iemand toestemming geven om een foto te gebruiken. Daarnaast heb je te maken met portretrecht. Dat houdt in dat je in sommige gevallen een foto alleen mag publiceren met toestemming van degene die op de foto staat. Bij het maken van een portret kan je een overeenkomst opstellen waarin je het portretrecht opneemt.

Suzan Alberts over ondernemerschap

AVG

Als ondernemer heb je te maken met de privacywet Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Hierin staat welke verplichtingen je hebt bij het verwerken van persoonsgegevens. Dit zijn bijvoorbeeld naam, adresgegevens en telefoonnummers van je klanten, maar ook foto’s van klanten. Een klant kan inzage vragen in de data die jij van hem hebt opgeslagen of de toestemming voor het gebruik van zijn gegevens intrekken.
Voor foto’s voor journalistieke doeleinden gelden verschillende uitzonderingen op de AVG.

Fotograferen met drone

Je kunt een drone gebruiken om in de lucht te fotograferen, maar hiervoor gelden een aantal regels. Die regels hebben betrekking op waar je mag vliegen en of je een vliegbewijs moet hebben. Daarnaast heb je een registratie nodig in het Europese droneregister.

Wet DBA

Ongeveer 97% van de startende fotografen kiest voor de rechtsvorm eenmanszaak. Met die rechtsvorm ben je als natuurlijk persoon de enige die verantwoordelijk en aansprakelijk is voor het bedrijf.

Freelance of zzp is geen rechtsvorm, maar een term die aangeeft dat je werkt zonder dienstverband. Een veelgestelde vraag bij het KVK Adviesteam is of je als freelance fotograaf met maar 1 opdrachtgever wel ondernemer bent. De wet DBA geeft hier antwoord op.

Als je particuliere klanten hebt, is het vrij duidelijk dat je ondernemer bent. Is een bedrijf jouw opdrachtgever? Dan is het belangrijk de schijn van loondienst te voorkomen, vooral als het om een klus voor langere tijd gaat en het je enige opdrachtgever is. Jij en je opdrachtgever moeten de Belastingdienst dan laten zien wat voor arbeidsrelatie jullie hebben. Als je zeker weet dat je niet in loondienst werkt en er sprake is van opdrachtgever en opdrachtnemer, kun je dit vastleggen met een modelovereenkomst. Met zo’n overeenkomst sluit je een mogelijk dienstverband uit. Bij de Belastingdienst vind je modelovereenkomsten voor verschillende branches, onder andere voor fotojournalisten.

Belastingen

Als ondernemende fotograaf krijg je op verschillende manieren te maken met de Belastingdienst. De 2 belangrijkste belastingen zijn btw (omzetbelasting) en inkomstenbelasting.

Btw

Aangifte omzetbelasting doe je meestal 1 keer per kwartaal, in de maand na afloop van dat kwartaal. Voor diensten en producten die je als (journalistiek) fotograaf levert, geldt een btw-tarief van 21%. Als je foto’s als kunst geclassificeerd zijn, is dat 9%. Een foto wordt als kunst gezien wanneer je de foto als kunstenaar neemt en deze onder toezicht afdrukt, nummert en signeert. Dit met een maximale oplage van 30 afdrukken.
Tip: download de Btw-Alert app van de Belastingdienst die jou eraan herinnert wanneer je btw-aangifte moet doen.

Is je omzet exclusief btw minder dan 20.000 euro? Dan mag je kiezen voor de kleineondernemersregeling (KOR). Je berekent dan geen btw, maar kunt je btw op kosten ook niet terugvragen. Voordeel is dat je maar een beperkte btw-administratie hoeft bij te houden en geen aangifte hoeft te doen. Houd hierbij ook rekening met wie je opdrachtgevers zijn, en of zij dit ook willen. Als zij ook ondernemer zijn, kunnen zij namelijk geen btw van jouw diensten en producten aftrekken bij hun eigen aangifte.

Inkomstenbelasting

Al het geld dat je ontvangt van klanten is je omzet. Daar mag je al je kosten van aftrekken. Wat dan overblijft is je winst. Daarover betaal je inkomstenbelasting. Aangifte inkomstenbelasting doe je 1 keer per jaar. De deadline daarvoor is 1 mei.

Brancheorganisaties

Als fotograaf werk je vaak alleen. Door je aan te sluiten bij een branchevereniging ben je onderdeel van een groter geheel en kun je gebruikmaken van de gezamenlijke faciliteiten. Kosten van een lidmaatschap kunnen verschillen. Weeg zelf af wat de voordelen zijn om wel of geen lid te worden, het is namelijk niet verplicht.

Een brancheorganisatie behartigt de belangen van aangesloten leden. Denk hierbij aan het delen van kennis, reclamecampagnes, algemene voorwaarden opstellen, juridisch advies, tariefadvies, fiscale tips en collectieve verzekeringen. Ook organiseren sommige brancheorganisaties prestigieuze fotowedstrijden waar fotografen zich kunnen profileren op verschillende onderwerpen. In Nederland zijn deze brancheorganisaties actief:

Algemene startersinformatie

Naast bovenstaande onderwerpen, krijg je als starter ook te maken met:

Een overzicht van alle stappen die je neemt bij het starten van een eigen zaak, lees je in de menukaart bedrijf starten.