Wat is co-creatie en hoe begin ik?

Meng een aantal bedrijven, klanten en een innovatief idee in een kom en voilà: co-creatie. Met deze specifieke manier van samenwerken, kom je samen met anderen snel tot nieuwe kansen voor nieuwe producten. Ontdek of co-creatie interessant is voor jouw bedrijf en lees hoe andere ondernemers dit oppakken.

Voor co-creëren kun je meerdere redenen hebben. Je wilt simpelweg meer verdienen, de kans op fouten verkleinen of de doorlooptijd van je innovatie verkorten. 3D-printspecialist Oceanz uit Ede ontwikkelde bijvoorbeeld in anderhalve week tijd een nieuw coronateststaafje samen met twee andere bedrijven. En het Amsterdamse bedrijf TryLikes ontwikkelde met andere ondernemers een apparaat dat anderhalve meter afstand houden makkelijker maakt.

Co-creatie is een een geschikt innovatieproces om nieuwe producten te maken én op te schalen. Je kunt namelijk sneller schakelen dan wanneer andere samenwerkingspartijen pas later in het proces aanhaken. Zeker als de klant van begin af aan betrokken is en meepraat over het eindresultaat. Door voortdurend met elkaar af te stemmen over hoe het gaat, voorkom je vervelende verrassingen achteraf.

Hoe pak ik het aan?

Er zijn bestaande projectmatige innovatiemodellen die je goed kan gebruiken voor het praktisch organiseren om van het co-creatieproces. Zo houd je overzicht en kan je makkelijk bijsturen als het nodig is.

Lean start-up methode

Met de lean start-up methode blijf je je eerste prototype verbeteren totdat het eindproduct goed genoeg is voor de klant. Je ontwikkelt dus niet eerst je hele idee uit, maar legt een eerste voorbeeld voor aan de toekomstige gebruiker. Je blijft net zo lang ‘bouwen, meten en leren’ tot het product af is.

Iteratieve en watervalmethode

De iteratieve methode lijkt op de lean start-up methode. Deze manier kan je gebruiken als je nog niet helemaal helder hebt wat de eindgebruiker precies wil. Je test stapsgewijs hoe de klant je conceptproduct ervaart. Daarna verwerk je de feedback en test je opnieuw.

De watervalmethode is ook een mogelijkheid als je wel alle wensen van de eindgebruikers weet. Je knipt dan het innovatieproces op in drie fasen:

• de analysefase
• de conceptfase
• de detailleringsfase

Business model canvas

Als je je innovatieplan nog niet duidelijk genoeg hebt, gebruik dan het business model canvas. Het model is niet voorbehouden aan co-creatie. Toch kan het je helpen jullie businessplan aan te scherpen. Het geeft bijvoorbeeld inzicht in wie je klanten zijn en welke partijen je eventueel nog mist.

Waar moet ik op letten?

Co-creatie kun je zien als een project dat bestaat uit een aantal ‘taartpunten.’ Alle onderdelen zijn even belangrijk. Samen bepalen ze het eindresultaat.

• Helder doel

  Stel een doel met een kop en een staart en kies een co-creatie model dat past bij je plannen. Als je gaat samenwerken, moet je volgens ondernemer Christian Vorstius Kruijff “een gezamenlijke visie hebben die jou ook bij jou als ondernemer past.” Hij richtte met zes andere ondernemers in 2010 Artishock op: een one-stop-shop voor nieuwe media.

• Geschikt team

  Stel een multidisciplinair team samen met samenwerkingspartner en potentiële klanten. Zo heb je alle benodigde expertise binnenboord. Ben je nog op zoek naar geschikte partners, dan zijn er verschillende plekken waar je kunt zoeken. Er zijn vijf vaardigheden die bepalen of je succesvol wordt.

• Betrouwbare samenwerkingspartners

  Kies betrouwbare samenwerkingspartners. Het zal niet de eerste keer zijn dat iemand niet werkelijk is wie hij zegt te zijn. Bezint eer ge begint en check je zakenpartners.

• Betrokken klanten

  Met een marktonderzoek test je of jullie plannen haalbaar zijn. En breng je bijvoorbeeld in kaart welke potentiële klanten het meeste voordeel hebben bij jullie nieuwe product of dienst. De kans is dan groter dat ze enthousiast zijn en willen meewerken. Als zogeheten ‘launching customer’ testen ze je product. Ze geven je feedback waarmee je je product kunt verbeteren.

• Beschouw jezelf als een projectmanager

  Besef dat projectmanager wordt als je een co-creatie proces gaat trekken.

• Ideeën brainstorm

  De brainstorm is een belangrijk onderdeel van co-creatie.

• Financieel plan

  Bij co-creatie maak je, net als eigenlijk bij elk bedrijf of innovatieproject, een financieel plan. Je schat je de geldstromen in. Ook hier breng je de investeringen in kaart en zet de verwachte omzet en kosten onder elkaar in een exploitatiebegroting. Als je een liquiditeitsbegroting opstelt, weet je of je voldoende financiële middelen hebt voor de uitgaven die komen. Kom je geld te kort? Dit kan je eventueel financieren.

Welke valkuilen zijn er?

Het komt voor dat een co-creatie mislukt. Dit kan meerdere redenen hebben. Zoals een vaag doel, onduidelijkheid over wie wat kan of een deelnemer met een eigen agenda.

Hoe regel je het (juridisch)?

Ondernemers zijn vaak bang dat een ander er met hun idee of winst vandoor gaat. Beperk daarom je risico’s en maak van tevoren duidelijke afspraken. Van wie zijn bijvoorbeeld het idee, de inkomsten, de schulden of het intellectueel eigendom? En bedenk wat jullie nog meer zwart op wit willen vastleggen.

• Geheimhoudingsverklaring

  Met een geheimhoudingsverklaring bescherm je je vondst en beperk je de kans op diefstal. Wil je je het idee wel van de daken af schreeuwen? Of vind je het juist lastig om je ‘kindje’ aan de buitenwereld te laten zien? Een zogeheten Non Disclosure Agreemeent (NDA) helpt in beide gevallen. Bij het Benelux Bureau voor intellectueel eigendom vind je meer informatie. Let op: een geheimhoudingsverklaring is maatwerk. Overweeg om een jurist in te schakelen.

• Bescherm je idee

  Het kan goed van pas komen als je met een wettelijk bewijsmiddel kunt aantonen dat jij vanaf x moment een bepaald idee had (bedacht). Dit kan met het i-DEPOT. Let op: het is geen intellectueel eigendom. Aan dit i-DEPOT kun je een geheimhoudingsverklaring koppelen.

• Bescherm je eigendommen

  Je eigendomsrechten kan je beschermen met intellectueel eigendom. Er zijn verschillende manieren. Een technische vinding bescherm je met een patent (octrooi). Met modelrecht bescherm je je ontwerp. En de naam of het logo van je product of bedrijf bescherm je met merkrecht.

• Bescherm je bedrijfsgeheimen

  Je bedrijfsgeheimen kan je met de Wet bescherming bedrijfsgeheimen (wbb) beschermen. Denk aan je werkprocessen, technische kennis of klantenbestand beschermen tegen diefstal of kopiëren. Bij het verbreken van een geheimhoudingsverklaring is er ook sprake van inbreuk op een bedrijfsgeheim.

Welke afspraken kan ik vastleggen?

Samenwerkingsovereenkomst

Een samenwerkingsovereenkomst is niet verplicht, maar kan verstandig zijn. Bijvoorbeeld om discussies te voorkomen van wie de omzet of het intellectueel eigendom is. Of onder welke voorwaarden samenwerkingspartners kunnen aanhaken.

Rechtsvorm

Het kan zijn dat jullie samen een bedrijf willen oprichten. Bekijk welke rechtsvorm voor jullie het beste werkt. Dit hangt onder andere af van hoe je de aansprakelijkheid wilt regelen, hoeveel risico je privé wilt lopen en wat voordelig is voor je belastingaangifte.

Licenties

Met licenseren kan iemand anders tegen betaling gebruik maken van jouw beschermde product of technologie. Of andersom. Verdiep je in ondernemen met licenties en ontdek of het iets voor jou is. Bedenk van tevoren wat je in een licentiecontract wilt vastleggen.

Privé-situatie

Het kan zijn dat je partner thuis medeverantwoordelijk is voor jouw bedrijf. Dit hangt niet alleen af van je rechtsvorm. Maar ook van de manier waarop je met je partner de zaken hebt vastgelegd. Voorkom problemen achteraf en zet ook afspraken thuis op papier. Werkt je partner mee in het bedrijf? Bekijk welke mogelijkheden je hebt voor een geschikte vergoeding.

Zeker weten of je alle relevante zaken hebt vastgelegd? Schakel een jurist in.

Veel ondernemers willen graag co-creatie met grote bedrijven. Met de KVK Business Challenge kom je misschien aan tafel bij het grootbedrijf. Als jij wat kunt betekenen voor de uitdagingen waar deze bedrijven voor staan, meld je dan aan.