Bedrijf starten: de gevolgen voor thuis

Jij begint voor jezelf. Je partner is daarbij je klankbord, steun en toeverlaat. Maar wordt je partner ook medeverantwoordelijk voor je bedrijf? Wat zijn de gevolgen voor je bedrijf als je ooit gaat scheiden? De manier waarop je samenwoont of getrouwd bent en je rechtsvorm spelen daarbij een belangrijke rol. Voorkom problemen achteraf en zet van tevoren alles op papier.

In de aanloop naar je eigen bedrijf steunde je partner je in alle bijkomende emoties. Een basis die nodig is om je dromen werkelijkheid te maken. Maar de betrokkenheid van je partner kan verder gaan dan alleen mentale ondersteuning. Op financieel vlak of qua medeaansprakelijkheid. Wat betekent dit, mocht het ooit fout gaan met je bedrijf of je relatie? En hoe zit het eigenlijk als je samen met je echtgenoot of partner een bedrijf start?

Wat als?

Het is belangrijk de kenmerken van jullie relatie en het bedrijf tegen het licht te houden. Zodat jullie allebei geen ongewenste risico’s lopen. Want ’wat als’? Wat als het bedrijf gaat groeien? Wat als het bedrijf failliet gaat? Wat als jullie de relatie beëindigen of gaan scheiden?

Wat jij en je partner wel of niet op papier geregeld hebben, is een belangrijk gegeven bij de start van je bedrijf. Wonen jullie samen of zijn jullie getrouwd? Is er een samenlevingscontract of zijn er huwelijkse voorwaarden? Ook de rechtsvorm van je bedrijf speelt mee in de mate waarin je partner betrokken is. Hoewel de keuze voor een rechtsvorm vaak afhangt van financiële aspecten of fiscale voordelen, bepaalt deze ook je privéaansprakelijkheid. Is het bedrijf van jou privé? Je relatie maakt deel uit van datzelfde privé. En daarmee gaat je partner automatisch mee in jouw ondernemersrisico.

Tip! Overweeg een juridisch adviseur of notaris in te schakelen. Om nu alvast iets te regelen voor een ongewisse toekomst.

Alle samenlevingsvormen en meest voorkomende rechtsvormen en de gevolgen voor jullie situatie:

• Samenwonend
• Getrouwd of geregistreerd partnerschap
• Wat als je gaat scheiden?
• Het belang van je rechtsvorm

Samenwonend

Zonder samenlevingscontract

Als je samenwoont zonder samenlevingscontract, staat je partner los van overeenkomsten die jij als ondernemer aangaat. Kun je verplichtingen die jij als ondernemer alleen bent aangegaan niet nakomen? Dan blijft je partner buiten schot. Een deurwaarder kan wel beslagleggen op jullie gezamenlijke bezittingen.

Wanneer jij en je partner samen een overeenkomst zijn aangaan voor het bedrijf, zijn jullie daar beiden aansprakelijk voor. Dat kan het geval zijn als jij bedrijfsfinanciering nodig hebt en de geldverstrekker zijn risico wil beperken door je partner, met een vaste baan, mee te laten tekenen voor de financiering. Gaan jullie als partners uit elkaar? Dan zul je die financiering op een andere manier moeten regelen.

Mét samenlevingscontract

Jullie kunnen er ook voor kiezen afspraken over jullie relatie vast te leggen in een samenlevingscontract. De inhoud van zo’n contract is niet aan wettelijke regels gebonden. Simpele afspraken, zoals de verdeling van huishoudelijke kosten, kun je zelf vastleggen.

Spelen er onduidelijkheden omtrent de start van jouw bedrijf? Bijvoorbeeld over wat er gebeurt met schulden of vermogen als jullie uit elkaar gaan? Dan is het goed om een notaris een samenlevingscontract op te laten stellen. Niet alleen het starten van een eigen bedrijf is een goede aanleiding voor een samenlevingscontract. Het contract kan ook van belang zijn voor afspraken over de toekomst. Zoals het recht op elkaars pensioen of afspraken over wat met eigendommen gebeurt bij overlijden. Sluiten jullie samen een hypotheek af? Dan is een samenlevingscontract sowieso verplicht.

Getrouwd of geregistreerd partnerschap

Om te weten wat de risico’s en betrokkenheid van je partner zijn spelen 2 dingen een rol. Sinds 1 januari 2018 geldt de Wet beperkte gemeenschap van goederen. Wanneer jullie getrouwd of een geregistreerd partnerschap aangegaan zijn speelt mee. Ook of jullie huwelijkse- of partnerschapsvoorwaarden hebben opgesteld is van belang.

Voor 1 januari 2018

Ben je voor deze datum getrouwd of een geregistreerd partnerschap aangegaan en zijn er geen voorwaarden opgesteld? Dan is er sprake van een algehele gemeenschap van goederen. Ook jouw bedrijf maakt hier dan deel van uit. Alles tussen jou en je partner is gedeeld bezit. Ook het bedrijf. Je partner deelt dus het ondernemersrisico. En mocht het toch ooit tot een scheiding komen, dan moet er financieel gedeeld worden. Om deze risico’s te voorkomen is het verstandig alsnog huwelijkse voorwaarden op te laten stellen.

Zijn er wel huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden opgesteld? Houd deze bij de start van een bedrijf dan eens tegen het licht. Afspraken uit het verleden kunnen door de start van je eigen bedrijf namelijk in een heel ander daglicht komen te staan of achterhaald zijn.

Tip! Neem je huwelijkse- of partnervoorwaarden eens in de 5 jaar door. De groei of afbouw van je bedrijf heeft effect op het ondernemersrisico. De ooit bedachte rigoureuze vermogensscheiding in huwelijkse voorwaarden kan na verloop van tijd minder wenselijk zijn.

Na 1 januari 2018

Het opgebouwde vermogen vanaf de huwelijksdatum of registratiedatum is dan gemeenschappelijk. Tenzij opgestelde voorwaarden anders bepalen.

Gaan jullie nog trouwen of een geregistreerd partnerschap aan?

Als je het bedrijf bent gestart vóórdat je trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat, blijft dit bedrijf jouw privé bezit. Ook zonder huwelijkse voorwaarden/partnerschapsvoorwaarden blijft je bedrijf buiten het gemeenschappelijke bezit van jou en je partner.

Toch kan het opstellen van huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden verstandig zijn. Dit komt door artikel 1:95a uit het Burgerlijk Wetboek. Hierin is geregeld dat vanuit het bedrijf, wat vooraf aan het huwelijk of geregistreerd partnerschap al bestond, een ‘redelijke bijdrage’ verschuldigd is aan de huwelijkse gemeenschap voor ‘kennis, vaardigheden en arbeid die een echtgenoot voor het bedrijf heeft gebruikt’.
Maar wat is een ‘redelijke bijdrage’? Dat verschilt per situatie. De omvang van het bedrijf, de winst en de branche spelen bijvoorbeeld een rol. Je bepaalt samen met je partner de hoogte van de bijdrage, meestal met behulp van de boekhouder of accountant. Voorkom dat hierover tussen jou en je partner ooit onduidelijkheid ontstaat. Laat daarom de manier waarop jullie de bijdrage berekenen door een notaris in huwelijkse voorwaarden/partnerschapsvoorwaarden vastleggen.

Overigens kun je in huwelijkse voorwaarden/partnerschapsvoorwaarden ook andere afspraken met je partner vastleggen. Denk bijvoorbeeld aan verdeling van opgebouwde pensioenrechten bij een scheiding.

Niets vastgelegd?

De ‘redelijke bijdrage’ kan, met name in het geval van een scheiding, een twistpunt worden. Heb je vooraf de berekening van dit bedrag niet in goed overleg samen vastgelegd, dan bepaalt de rechter wat het bedrag is dat in de gemeenschap valt. En dus verdeeld zal moeten worden. De rechter zal zich daarbij baseren op de financiële gegevens van je bedrijf en eventueel de expertise inroepen van een accountant.

Begin je een bedrijf en ga je daarna trouwen of als partner registreren? Vraag advies aan een notaris.

Wat als je gaat scheiden?

In 2020 eindigden 31.802 huwelijken en geregistreerde partnerschappen in een scheiding. Het is daarom goed om te weten wat de gevolgen van een echtscheiding voor jouw bedrijf zijn.

Valt de onderneming, of de waarde van de aandelen bij een bv, in het gemeenschappelijke bezit? Dan moet je je ex voor de helft uitkopen. Is dat geld er niet? Dan moet er gefinancierd worden. Deze extra lasten hebben een negatieve invloed op de winstgevendheid van je bedrijf.

Mede in het belang van de continuïteit van een bedrijf stellen paren daarom vaak huwelijkse- of partnervoorwaarden op. In deze voorwaarden kun je afspraken over persoonlijke eigendommen maken. Komt het daarna ooit tot een scheiding? Dan hoef je de helft van de waarde niet aan je partner te vergoeden.

Aandachtspunt is wel om binnen jullie relatie ook altijd te handelen naar die afgesproken huwelijkse- of partnervoorwaarden. Bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden wordt vaak een ‘verrekenbeding’ opgenomen. Een afspraak dat periodiek extra inkomsten van partners alsnog worden gedeeld. In de praktijk wordt dit verrekenbeding nauwelijks nageleefd. De voorwaarden liggen keurig in een diepe lade en komen er nooit meer uit. Meestal is dat ook geen probleem. Tenzij er sprake is van een echtscheiding. De huwelijkse voorwaarden kunnen door de nalatigheid van het verrekenen niet meer als geldig worden beschouwd. De rechter bepaalt dan dat er toch sprake is van gemeenschap van goederen. En dan moet alsnog de waarde van je bedrijf worden gedeeld.

Het belang van je rechtsvorm

De rechtsvorm van je bedrijf speelt een belangrijke rol bij de aansprakelijkheid van je partner. Per rechtsvorm komt dit neer op:

De eenmanszaak

Bijna 90% van alle bedrijven starten met de rechtsvorm eenmanszaak. Ook zzp’ers vallen onder deze groep. Een belangrijk kenmerk van deze vorm is dat je 100% privé aansprakelijk bent. Heb je binnen je huwelijk of partnerschap niets geregeld in voorwaarden over eigendommen of aansprakelijkheid? Dan hebben jullie samen 1 privé, waardoor jouw partner ook het ondernemersrisico loopt.

Woon je samen dan valt je partner niet onder het ondernemersrisico. Tenzij een samenlevingscontract anders bepaalt.

De vennootschap onder firma (vof)

Wil je samen met een zakelijke partner een vennootschap onder firma (vof) starten? Dan heb je naast je echtgenoot of partner nog een ander ’zakelijk huwelijk’ via je bedrijf. Een belangrijk kenmerk van een vof is dat vennoten hoofdelijk aansprakelijk zijn. Elke vennoot kan apart volledig voor schulden worden aangesproken. Dat betekent dat jij voor handelingen van de andere vennoot privé volledig aangesproken kunt worden. En dat is dus hetzelfde privé wat je samen met je partner hebt. Voor jouw zakelijke partner geldt natuurlijk hetzelfde als deze thuis ook een levenspartner heeft. Daardoor kun je stellen dat er binnen een vof 4 personen onder één ondernemersrisico vallen. Tenzij huwelijkse voorwaarden of een samenlevingscontract anders bepalen. Al met al is een vof in deze situatie een kwetsbare rechtsvorm.

Het is niet verplicht, maar het advies is om bij een vof een vof-contract te maken. Als vennoten kun je hierin met elkaar afspraken vastleggen. Tot welk bedrag mag je alleen een handtekening zetten? Wat gebeurt er met de klantenportefeuille als jullie als vennoten uit elkaar gaan? Wat is de winstverdeling? Zie deze afspraken als een intern huishoudelijk regelement. De volledige hoofdelijke aansprakelijkheid voor elke vennoot afzonderlijk kan een contract echter niet voorkomen.

Man-vrouw firma (vof)

Worden jullie als stel of echtpaar beiden actief in het nieuwe bedrijf? Dan kun je samen een vennootschap onder firma (vof) oprichten. Een vof met fiscaal voordeel.
Deze vorm wordt veel gebruikt. In alle branches, maar vooral in agrarische bedrijven en horeca. In het KVK Handelsregister staan in mei 2020 ruim 82.000 van deze vof’s ingeschreven.

Fiscaal voordeel

Werken jullie allebei elk 1225 uur per jaar in het bedrijf? Dan hebben jullie afzonderlijk, over je eigen deel van de winst, aftrekmogelijkheden voor belastingen. Zoals zelfstandigenaftrek, startersaftrek of MKB winstvrijstelling. Doordat jullie die aftrekmogelijkheden dan 2 keer toepassen hoeven jullie minder belasting te betalen. En zo is de netto opbrengst in de gezamenlijke huishouding hoger.
Een nadeel van deze constructie is de hoofdelijke aansprakelijkheid van beide vennoten. Huwelijkse voorwaarden of bepalingen uit een samenlevingscontract worden namelijk buitenspel gezet.
Werkt je partner mee en wil deze niet delen in de aansprakelijkheid? Ook met een eenmanszaak zijn er dan nog fiscale aantrekkelijke mogelijkheden, zoals de meewerkaftrek.

Besloten Vennootschap (B.V.)

Ga je je bedrijf starten met de rechtsvorm bv? In dat geval ben je als ondernemer niet persoonlijk aansprakelijk. En je partner dus ook niet.
Als je als ondernemer je bv onbehoorlijk bestuurt dan kun je bij een faillissement alsnog privé aansprakelijk worden gesteld. Hetzelfde privé wat je samen met je partner hebt. Dus maakt het je partner ook aansprakelijk.
Mocht er sprake zijn van een financiering bij de opstart van je bv, dan komt het voor dat een financier je privé mee zal laten tekenen. Zonder samenlevingscontract of huwelijkse voorwaarden is er ook dan maar 1 privé, dat met je partner. En is ook in dat geval je partner mede aansprakelijk.