Te laat leveren door ziekte of oorlog: is dat overmacht?

Een overeenkomst  schept verplichtingen. Een partij levert een goed of dienst en de andere partij betaalt daarvoor. Wat, wanneer, aan wie en voor hoeveel je levert, spreek je af in een contract. Wijk je daarvan af, dan kan de tegenpartij de schade op je verhalen. Maar soms kun je er niets aan doen dat je de afspraken niet nakomt.

Wat overmacht is

Overmacht heet ook wel ‘force majeure’ (‘belangrijke kracht’ in het Frans) of ‘act of God’ (‘daad van god’ in het Engels). Voorbeelden van overmacht zijn onverwachte ziekte, natuurgeweld,  overheidsmaatregelen, quarantaines, epidemieën of oorlog. Bij overmacht kun je er niets aan doen dat je een contract niet nakomt. Daardoor kan de tegenpartij bijvoorbeeld de schade niet op je verhalen.

Heb je een overeenkomst gesloten voordat bijvoorbeeld een overstroming plaatsvond? En kun je vervolgens door die ramp je afspraken niet nakomen? Dan kan dat een reden zijn voor overmacht.

Maar heb je tijdens de overstroming een contract gesloten en kom je door die ramp in de problemen? Dan werkt dat anders. De risico’s en gevolgen van de overeenkomst had je kunnen zien aankomen. Daardoor kun je minder snel of helemaal geen beroep op overmacht doen. Tenzij bijvoorbeeld de overheid in een later stadium zulke strenge en onverwachte maatregelen neemt, dat niemand die had kunnen zien aankomen.

Afspraken en regels over overmacht

In de wet is overmacht algemeen omschreven. Daarom is het verstandig om zelf een artikel over overmacht in je overeenkomst of algemene voorwaarden op te nemen. 

Overmacht in contract of algemene voorwaarden

In een contract of algemene voorwaarden omschrijf je wat overmacht is en wat de gevolgen zijn voor de afspraken in het contract. Je mag dat zelf ruimer of beperkter omschrijven dan in de wet.

Beschrijf bijvoorbeeld dat het overmacht is als leveringen niet mogelijk zijn door een uitbraak van oorlog. Het gevolg kan zijn dat de tegenpartij de schade niet op jou verhaalt.

Regel in ieder geval dat natuurgeweld, een epidemie of een plotselinge oorlog overmacht oplevert. Dat voorkomt lastige discussies achteraf. De juiste omschrijving van overmacht verschilt per bedrijfsactiviteit. Raadpleeg je brancheorganisatie of een jurist voor meer informatie hierover. Zorg ook dat je de algemene voorwaarden op de juiste manier deelt.

Overmacht in de wet

Heb je geen afspraken gemaakt over overmacht in het contract of de algemene voorwaarden? Dan geldt de wet (artikel 6:75 BW). 

Komt een partij de verplichtingen niet na? Dan is volgens de wet sprake van overmacht als die partij er helemaal niets aan kan doen. De tegenpartij kan dan niet verwachten dat je de overeenkomst nakomt.

Beroep doen op overmacht

Een pandemie, oorlog of ingrijpende overheidsmaatregelen leveren niet vanzelfsprekend overmacht op. Maar hoe ingrijpender de omstandigheden, hoe meer kans je maakt.

Een beroep doen op overmacht is relatief eenvoudig als daarover afspraken zijn gemaakt in een contract of de algemene voorwaarden. Maar in de wet is overmacht beperkt beschreven en daarom is het lastig daar met succes beroep op te doen. Je moet dan bewijzen dat je de oorzaak niet had zien aankomen en dat je je niet kon verzekeren tegen dat risico. 

Uitkomst beroep op overmacht

Bepaalt een rechter dat er sprake is van overmacht? Dan kan dat één van de volgende uitkomsten hebben:

• Als je de overeenkomst niet nakomt, ben je niet aansprakelijk voor de schade die daardoor ontstaat.
• Je hoeft de overeenkomst maar voor een deel na te komen.
• Je mag je verplichting om de overeenkomst na te komen tijdelijk uitstellen.
• Eén van de partijen mag de overeenkomst opzeggen, bijvoorbeeld na een bepaalde termijn.

Hulp

Heb je vragen op het gebied van overeenkomsten en kom je er niet uit? Neem dan contact op met KVK. Samen kunnen we onderzoeken wat je situatie is en hoe we je verder kunnen helpen.