Wet DBA: voorkom schijnzelfstandigheid

• Wat is schijnzelfstandigheid?
• Wat zijn de voorwaarden voor ondernemerschap?
• Wat zijn de gevolgen van schijnzelfstandigheid?
• Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid?
• Voorstel voor nieuwe wet Vbar

In de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) staat dat opdrachtgever en opdrachtnemer samen verantwoordelijk zijn voor de arbeidsrelatie. Dit is de manier waarop jij en je opdrachtgever samenwerken.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Werk je als ondernemer, maar voldoe je niet aan de voorwaarden voor zelfstandigheid? Dan heet dat schijnzelfstandigheid. 

Sinds 2025 treedt de Belastingdienst hier strenger tegen op. Dit jaar kreeg je nog een waarschuwing als er sprake was van schijnzelfstandigheid. Vanaf 1 januari 2026 waarschuwt de Belastingdienst niet meer. Je kunt dan direct een naheffing en een boete krijgen.

Wat zijn de voorwaarden voor ondernemerschap?

Als zzp'er voer je zelfstandig een opdracht of klus uit. Of je zelfstandig werkt, hangt onder meer af van deze voorwaarden:

• Je bepaalt zelf je werktijden.
• Je gebruikt je eigen gereedschap.
• Je bepaalt zelf hoe je je werk uitvoert.
• Je geeft geen leiding aan medewerkers van je opdrachtgever.

Voorbeeld: een schrijver maakt vanuit huis op zijn eigen laptop teksten voor de websites van zijn opdrachtgevers.

Niet zelfstandig 

Doe je werk dat medewerkers van de opdrachtgever ook doen? Dan kan dat betekenen dat je in loondienst bent of uitzendwerk doet. Voorbeeld: een schrijver maakt op een computer op de redactie een artikel voor een tijdschrift. Dat doet hij onder leiding van de hoofdredacteur. Of een kok staat elke week bij hetzelfde restaurant in de keuken.

Wat zijn de gevolgen van schijnzelfstandigheid?

Heb je opdrachten aangenomen als zzp’er, maar voldoe je niet aan de voorwaarden voor ondernemerschap? Dan ben je bij die opdrachten schijnzelfstandig.

Gevolgen voor jou 

Als de Belastingdienst vindt dat je schijnzelfstandig bent, kan dit grote gevolgen hebben. Zo heb je geen recht meer op belastingvoordelen, zoals zelfstandigenaftrek of mkb-winstvrijstelling. Je kunt dan een naheffing krijgen, omdat je te weinig belasting hebt betaald. Mogelijk heb je recht op een contract in loondienst bij de opdrachtgever. En heb je het recht om pensioen op te bouwen.

Gevolgen voor je opdrachtgever

Er zijn ook gevolgen voor je opdrachtgever. Die moet alsnog loonheffing en pensioen betalen en kan een boete krijgen. Was er per ongeluk sprake van schijnzelfstandigheid? Dan berekent de Belastingdienst de naheffing tot 1 januari 2025. Heeft de opdrachtgever jou expres als schijnzelfstandige laten werken, dan wordt de periode vóór 1 januari 2025 ook meegerekend.

Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid?

Ga je een klus of opdracht doen? Dan moet je volgens de Wet DBA samen met je opdrachtgever controleren of er sprake is van zelfstandigheid.

Daarvoor kun je deze hulpmiddelen gebruiken:

• De check van de Belastingdienst: Wanneer is er sprake van loondienst?
• Het hulpmiddel voor opdrachtgevers van Ondernemersplein.
• Uitleg van de Rijksoverheid.

Je opdrachtgever kan ook een gesprek aanvragen bij de Belastingdienst.

Is de conclusie dat je niet zelfstandig bent? Dan kun je de opdracht niet als ondernemer aannemen. Ook niet als je de rechtsvorm van je bedrijf wijzigt naar bijvoorbeeld een bv of vof. Bekijk welke andere mogelijkheden je hebt.

Modelovereenkomst 

Eerder werkte de Belastingdienst met modelovereenkomsten. Dat zijn een soort contracten waarin de afspraken tussen jou en je opdrachtgever staan. Maar voor de Belastingdienst maakt het niet uit wat er op papier staat, maar hoe je echt samenwerkt. Een modelovereenkomst kan dus een vals gevoel van zekerheid geven. 

Willen jij en je opdrachtgever toch een modelovereenkomst gebruiken? Dat kan. De bestaande overeenkomsten zijn nog geldig tot eind 2029.

Voorstel voor nieuwe wet Vbar

In juli 2025 heeft minister Van Hijum het wetsvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (Vbar) ingediend. Deze wet moet de regels over schijnzelfstandigheid duidelijker maken.

Het is nog niet duidelijk of en wanneer de nieuwe wet wordt ingevoerd.