Wat overgaan van loondienst naar zzp doet met je pensioen

Als ondernemer kies je zelf hoe je pensioen wilt opbouwen. Dat is anders dan wanneer je in loondienst bent. Laat je pensioenvormen op elkaar aansluiten. Zo kom je aan het einde van de rit geen pensioen te kort en kun je na je pensioen blijven leven zoals je wilt. Lees over de volgende situaties:

• Situatie 1: In loondienst plus een bedrijf
• Situatie 2: Van loondienst naar zzp’er
• Situatie 3: Van zzp’er naar loondienst

Over je pensioen

Het Nederlandse pensioensysteem bestaat uit drie delen, de pensioenpijlers, die je naast elkaar kunt opbouwen. Dit zijn ze:

• Pijler 1: De AOW is een minimum basispensioen van de overheid voor iedereen. Hoeveel AOW je krijgt hangt af van hoeveel jaar je in Nederland hebt gewoond of gewerkt.
• Pijler 2: Pensioenopbouw in loondienst via je werkgever of verplichte opbouw als zelfstandige.
• Pijler 3: Aanvullende pensioenvoorzieningen. Die regel je zelf.

Op mijnpensioenoverzicht.nl zie je wat je al aan AOW en pensioen bij werkgevers hebt opgebouwd.

Pensioenopbouw berekenen

In Nederland kun je over het eerste deel van je inkomen geen aanvullend pensioen opbouwen. Dat is de AOW-franchise. Na het bereiken van je pensioenleeftijd ontvang je over dit deel AOW.
Het restant van je inkomen heet premiegrondslag. Daarmee bereken je de jaarruimte. De jaarruimte is het bedrag waarover je met een belastingvrijstelling pensioen kunt opbouwen. Hoe je de jaarruimte berekent lees je in het artikel Pensioen opbouwen voor ondernemers.

Situatie 1: In loondienst plus een bedrijf

Werk je op hetzelfde moment in loondienst en als zelfstandige? Dan bouw je bijna altijd via je werkgever pensioen op bij een pensioenfonds. Deze pensioenopbouw is gebaseerd op je (parttime) loon. 
Onderzoek of de pensioenregeling een nabestaandenpensioen heeft voor als je overlijdt. Je gehuwde of je geregistreerd partner heeft recht op nabestaandenpensioen als dat in de regeling staat. Woon je samen? Dan moet je zelf je partner aanmelden bij het pensioenfonds. Anders loopt je partner mogelijk (een deel van) jouw pensioen mis.

Als zelfstandige bepaal je meestal zelf of je over je bedrijfsinkomen pensioen opbouwt. Dat kun je doen door bijvoorbeeld te sparen bij de bank of met een lijfrente. De Belastingdienst telt voor de aftrekmogelijkheden je pensioenopbouw in loondienst en als zelfstandige bij elkaar op. Let op deze zaken:

Pensioengat

Een pensioengat is een financieel gat op het moment dat je met pensioen gaat. Je hebt dan minder pensioen opgebouwd dan voor jou mogelijk was. In de praktijk heb je een pensioengat als je pensioen uitkomt op minder dan 70% van je laatstverdiende salaris. Bereken hier of dat voor jou zo is.

Een pensioengat mag je aanvullen tot een bepaald maximumbedrag per jaar. Dit doe je door geld te storten op een bankrekening. Of met een verzekeringsproduct zoals een lijfrente. Het gespaarde bedrag mag je aftrekken voor de inkomstenbelasting. Het maximale bedrag dat je per jaar mag storten en aftrekken van de inkomstenbelasting, heet je jaarruimte. Voor het bedrag dat je boven de jaarruimte spaart, krijg je geen belastingaftrek.

Fiscale oudedagsreserve (FOR)

Maakte je tot 2023 gebruik van de fiscale oudedagsreserve (FOR)? De FOR is een nog onbelast bedrag op de balans van je bedrijf. Je kunt een lijfrente of ander verzekeringsproduct kopen en de FOR met de waarde daarvan laten dalen. Hier moet je wel het geld voor hebben. Je kunt de FOR ook laten staan. Staat er bij beëindiging van je bedrijf nog een FOR? Dan moet je over dat bedrag inkomstenbelasting betalen.

Situatie 2: Van loondienst naar zzp’er

Als je in loondienst werkt, bouw je bijna altijd pensioen op bij een pensioenfonds. Dat bedrag blijft staan tot je met pensioen gaat, ook als je zzp’er wordt. Als zelfstandig ondernemer moet je meestal zelf maatregelen nemen om pensioen op te bouwen. In het artikel Pensioen opbouwen voor ondernemers lees je hier meer over. Je vindt daar ook de beroepen waarvoor een verplicht bedrijfstakpensioenfonds of beroepspensioenfonds geldt.

Onderzoek of de pensioenregeling een nabestaandenpensioen heeft voor als je overlijdt. Gehuwden en geregistreerd partners hebben automatisch recht op nabestaandenpensioen als dat in de regeling staat. Woon je samen? Dan moet je zelf je partner aanmelden bij het pensioenfonds. Anders loopt je partner mogelijk (een deel van) jouw pensioen mis. Het recht op nabestaandenpensioen kan vervallen als je uit loondienst gaat. Je kunt dit navragen bij je pensioenfonds. 

Op mijnpensioenoverzicht.nl bekijk je wat je via de AOW en de verplichte pensioenregelingen al aan pensioen hebt opgebouwd.

Situatie 3: Van zzp’er naar loondienst

Je stopt met ondernemen en gaat in loondienst werken. Dan ga je meestal pensioen opbouwen via je werkgever. Dit is een pensioen in de tweede pijler. Je kunt een lopende privé-pensioenvoorziening of spaarproduct door laten lopen volgens de regels van het pensioenproduct. Onderzoek of je totale opbouw binnen de belastingvrijstelling blijft. Alles daarboven is niet aftrekbaar. Schakel eventueel hulp in van een onafhankelijk financieel adviseur of pensioenadviseur. Let op het volgende:

Lijfrente

Heb je een lijfrente aangekocht voor je pensioen? Een (bancaire) lijfrente mag je niet overzetten naar je werkgeverspensioen. Je kunt de lijfrente wel afkopen tot een bepaald bedrag. Heb je meer opgebouwd dan het maximumbedrag? Dit kun je doen:

1. Je laat de lijfrente premievrij bestaan. De lijfrente blijft staan, maar je legt geen premie meer in. De lijfrente blijft wel rendement opleveren tot je met pensioen gaat.
2. Je gaat door met premie inleggen als je dat wilt en kunt. De belastingvoordelen die je als zelfstandige had, vallen weg.

Privé banksparen

Heb je geld gespaard bij een bank op een open of geblokkeerde spaarrekening? Dan betaal je mogelijk belasting in Box 1 of Box 3:

• Bij een geblokkeerde spaarrekening staat je geld tijdens de looptijd vast op de bankrekening. Je kunt niet opnemen, wel storten. Als je het geld op de bankrekening inlegt, mag je het aftrekken van de belasting. Het bedrag dat vaststaat is vrijgesteld van belasting. Op het moment dat het bedrag vrijkomt, betaal je er belasting over in Box 1.
• Heb je een open spaarrekening? Het bedrag staat dan op een open rekening waarvan je altijd geld kunt opnemen. Dan telt de Belastingdienst dit op bij je vermogen in Box 3. Je betaalt er belasting over.

Fiscale oudedagsreserve (FOR)

Maakte je tot 2023 gebruik van de fiscale oudedagsreserve (FOR)? De FOR is een nog onbelast bedrag op de balans van je bedrijf. Je kunt een lijfrente of ander verzekeringsproduct kopen en de FOR met de waarde daarvan laten dalen. Je moet hier wel het geld voor hebben. Staat er bij beëindiging van je bedrijf nog een FOR? Dan moet je over dat bedrag inkomstenbelasting betalen.

Belasting betalen bij uitkeren

Pensioenopbouw tot het bedrag van de jaarruimte is aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Bij de uitkering van het opgebouwde pensioen moet je over het uitbetaalde bedrag belasting betalen. Daarbij gelden de belastingtarieven die op dat moment voor jou van toepassing zijn.

Meer informatie

Meer informatie over pensioen vind je bij Nibud en Wijzer in geldzaken.