Wat overgaan van loondienst naar zzp doet met je pensioen

Als je zzp’er wordt of juist in loondienst gaat, verandert je pensioenopbouw. Je pensioen moet je als zelfstandige bijna altijd zelf regelen, in loondienst doet je werkgever dat. Maar hoe werkt pensioenopbouw als je in loondienst werkt en een eigen zaak hebt? Hier lees je wat er precies verandert.

Als ondernemer ga je zelf pensioen opbouwen. Dat is anders dan wanneer je in loondienst bent. Laat je pensioenvormen op elkaar aansluiten. Zo kom je aan het einde van de rit geen pensioen te kort en kun je na je pensioen blijven leven zoals je wilt. Lees over de volgende situaties:

• In loondienst en een bedrijf
• Van loondienst naar zzp’er
• Van zzp’er naar loondienst

Over je pensioen

Het Nederlandse pensioensysteem is een van de beste ter wereld. Er is de AOW als overheidsuitkering voor iedereen, en er is pensioenopbouw via de werkgever. Tenslotte kun je ervoor kiezen om zelf pensioen te sparen. Vooral dit laatste is belangrijk voor zzp’ers. Dit moet je weten over je pensioenopbouw en de onderdelen van het Nederlandse pensioenstelsel, de pensioenpijlers.

Pensioenopbouw berekenen

In Nederland kun je over het eerste deel van je inkomen geen pensioen opbouwen. Over de rest wel, dit heet de premiegrondslag. Je betaalt er belasting over. Bereken hier hoeveel je moet betalen. Je kunt ervoor kiezen om voor een bepaald bedrag belastingvriendelijk extra pensioen op te bouwen. Je berekent deze fiscale jaarruimte met de factor A (jaarlijkse pensioenaangroei).

Pensioenpijlers

Het Nederlandse pensioen bestaat uit drie delen, de pensioenpijlers, die je naast elkaar kunt opbouwen. Hoe je dit doet hangt van je situatie af. Dit zijn ze:

1. De AOW is een minimum basispensioen van de overheid voor iedereen. Hoeveel AOW je krijgt hangt af van hoeveel jaar je in Nederland hebt gewoond of gewerkt.
2. Pensioenopbouw in loondienst via een werkgever.
3. Aanvullende pensioenvoorzieningen. Die regel je zelf.

In loondienst en een bedrijf

Als je op hetzelfde moment in loondienst en als zelfstandige werkt, dan bouw je bijna altijd via je werkgever pensioen op bij een pensioenfonds. Alleen als het niet in de CAO staat, dan hoeft de werkgever geen pensioenregeling aan te bieden. Wat je aan pensioen hebt opgebouwd blijft staan tot je met pensioen gaat. Let wel op dat je de pensioenuitkering goed regelt voor je nabestaanden. Anders lopen zij mogelijk (een deel van) jouw pensioen mis. Op mijnpensioenoverzicht.nl zie je wat je al aan AOW en pensioen bij werkgevers hebt opgebouwd.

Als zelfstandige bepaal je zelf of je pensioen opbouwt. Dat kun je doen door bijvoorbeeld te sparen bij de bank of met een lijfrente. De Belastingdienst telt je pensioenen in loondienst en als zelfstandige bij elkaar op. Let op deze zaken:

Pensioengat

Een pensioengat is een financieel gat op het moment dat je met pensioen gaat. Je hebt dan minder pensioen opgebouwd dan voor jou mogelijk was. In de praktijk heb je een pensioengat als je pensioen uitkomt op minder dan 70% van je laatstverdiende salaris. Bereken hier of dat voor jou zo is.

Een pensioengat mag je aanvullen tot een bepaald maximumbedrag per jaar. Dit doe je door geld te storten op een bankrekening, of met een verzekeringsproduct voor je pensioen, zoals een lijfrente. Het gespaarde bedrag mag je aftrekken voor de inkomstenbelasting. Daardoor is deze vorm van sparen fiscaal extra aantrekkelijk. Het maximale bedrag dat je per jaar mag storten en aftrekken van de inkomstenbelasting, heet je jaarruimte. Je betaalt belasting over het bedrag dat je boven de jaarruimte spaart.

Privépensioen tijdelijk stopzetten

Wil je de pensioenpremies van je privépensioen als ondernemer tijdelijk stopzetten of afkopen? Dat is een overweging als je in loondienst gaat en een werkgeverspensioen gaat opbouwen. Je kunt ook dubbel blijven opbouwen, maar dan loop je kans dat je boven je jaarruimte extra belasting moet betalen. Vraag na of stopzetten mogelijk is bij je pensioenverstrekker en bekijk de voorwaarden.

FOR omzetten

Maak je gebruik van de fiscale oudedagsreserve (FOR)? Deze kun je omzetten naar een lijfrente, ander verzekeringsproduct of laten staan.

Van loondienst naar zzp’er

Als je in loondienst werkt, bouw je vaak pensioen op bij een pensioenfonds. Dat bedrag blijft staan tot je met pensioen gaat, ook als je zzp’er bent. Alleen als het niet in de CAO staat, dan hoeft de werkgever geen pensioenregeling aan te bieden. Let wel op dat je de pensioenuitkering goed regelt voor je nabestaanden. Anders lopen zij mogelijk (een deel van) jouw pensioen mis.

Bekijk op mijnpensioenoverzicht.nl wat je al aan pensioen hebt opgebouwd. Ga je uit loondienst en aan de slag als zelfstandige, dan mag je zelf pensioen opbouwen en bepaal je zelf het bedrag. Dit zijn de belangrijkste manieren waarop je pensioen kan opbouwen.

Verplichte pensioenfondsen voor zelfstandigen

Voor een aantal beroepen geldt een verplicht bedrijfstakpensioenfonds of beroepspensioenfonds, bijvoorbeeld als je schilder bent. Dan ligt in de wet vast dat je binnen het pensioenfonds van je bedrijfstak pensioen moet opbouwen. De premie is verplicht, maar er wordt wel vaak rekening gehouden met de inkomsten en de winst van je bedrijf. Dus als je geen winst maakt, hoef je ook geen premie te betalen. Maar dan bouw je ook geen pensioen op over die periode.

Pensioen blijven opbouwen bij je oude pensioenfonds

Je gaat van loondienst naar zzp. Dan kun je soms de pensioenregeling van je oude werkgever vrijwillig voortzetten. Je betaalt dan zelf de volledige pensioenpremie. Deze pensioenpremie is tien jaar fiscaal aftrekbaar. Je moet het voortzetten van je oude pensioenvoorziening uiterlijk binnen negen maanden nadat je zzp’er bent geworden regelen. Voor meer informatie en om te kijken of dit interessant voor jou is kun je terecht bij je voormalige werkgever of je pensioenuitvoerder.

Extra pensioen opbouwen als zelfstandige

Als zelfstandige krijg je AOW en zorg je bijna altijd zelf voor je aanvullende pensioenopbouw. Dit zijn je belangrijkste opties:

1. Privé sparen of beleggen

Als je privé spaart, dan betaal je over een deel geen belasting. Dit is het heffingsvrij vermogen. Wat daarboven zit wordt belast in box 3 van de inkomstenbelasting. Bij privé sparen op een bankrekening waar je altijd geld van kunt opnemen krijg je meestal een lagere rente dan bij andere pensioenproducten. Spaarbeleggen heeft meer risico, maar geeft vaak ook meer kans op een hoger rendement.

2. Banksparen op een vaste rekening of fiscaal pensioensparen

Je mag hierbij het maandelijks gespaarde pensioenbedrag tot een maximumbedrag als aftrekpost opgeven. Over het saldo van je bankspaarrekening betaal je geen belasting in box 3. Je mag zelf bepalen wanneer de periodieke uitkeringen starten, tot vijf jaar na de AOW-leeftijd van de rekeninghouder. Tot dan staat het geld vast en kun je er niet bij.

3. Sparen via een commerciële pensioenaanbieder of zzp-pensioen

Verzekeringsmaatschappijen of banken bieden onder andere lijfrentes, koopsompolissen en zzp-pensioenen aan. Bij een zzp-pensioen is de inleg ook meteen een buffer bij arbeidsongeschiktheid. Als je arbeidsongeschikt raakt, kun je je zzp-pensioen laten uitkeren om van te leven. Let op de polisvoorwaarden:

• Heb je een flexibele of vaste inleg? Misschien wil je liever elke maand zelf bepalen hoeveel je inlegt of juist altijd hetzelfde vaste bedrag.
• Hoe lang is de looptijd van de polis? Bij een langere looptijd heb je misschien meer rendement, maar je zit er ook langer aan de betalingen vast.
• Wat zijn de voorwaarden bij voortijdig stopzetten? Je kunt een lijfrente in bepaalde gevallen afkopen of er kan een boete op voortijdig stopzetten zitten.

Experiment: pensioenfondsen open voor ondernemers

Als onderdeel van de Wet Toekomst Pensioenen is bij de Tweede Kamer een voorstel in behandeling over pensioen voor zelfstandigen. Het is een experiment van vijf jaar. De startdatum is nog niet bekend. Je legt als ondernemer vrijwillig geld in bij het pensioenfonds van jouw sector. Je neemt zo deel aan dezelfde pensioenregeling als werknemers uit jouw branche. Er zijn geen toegangsvoorwaarden en er is geen medische keuring. Dit staat in het Ontwerpbesluit experimenten pensioenregeling zelfstandigen en hangt samen met het nieuwe pensioenakkoord.

Van zzp’er naar loondienst

Je stopt met ondernemen en gaat in loondienst werken. Dan ga je pensioen opbouwen via de werkgever. Dit is een pensioen in de tweede pijler. Je kunt een lopende privé-pensioenvoorziening of spaarproduct door laten lopen volgens de regels van het pensioenproduct. Houd er rekening mee dat je dan belasting gaat betalen over het als zzp’er opgebouwde privépensioen. Schakel eventueel hulp in van een onafhankelijk financieel adviseur of pensioenadviseur. Let op het volgende:

Lijfrente

Heb je een lijfrente aangekocht voor je pensioen? Een (bancaire) lijfrente mag je niet overzetten naar je werkgeverspensioen. Je kunt de lijfrente wel afkopen tot een bepaald bedrag. Heb je meer opgebouwd dan het maximumbedrag? Dit kun je doen:

1. Je laat de lijfrente premievrij bestaan. De lijfrente blijft staan, maar je legt geen premie meer in. De lijfrente blijft wel rendement opleveren tot je met pensioen gaat.
2. Je gaat door met premie inleggen als je dat wilt en kunt. De fiscale belastingvoordelen die je als zelfstandige had, vallen weg.

Privé banksparen

Heb je geld gespaard bij een bank op een open of geblokkeerde spaarrekening? Dan betaal je mogelijk belasting in Box 1 of Box 3:

• Bij een geblokkeerde spaarrekening staat je geld tijdens de looptijd vast op de bankrekening. Je kunt niet opnemen, wel storten. Als je het geld op de bankrekening inlegt, mag je het aftrekken van de belasting. Het bedrag dat vaststaat is vrijgesteld van belasting. Op het moment dat het bedrag vrijkomt, betaal je er belasting over in Box 1.
• Heb je een open spaarrekening? Het bedrag staat dan op een open rekening waarvan je altijd geld kunt opnemen. Dan telt de Belastingdienst dit op bij je vermogen in Box 3. Je betaalt er belasting over.

Oudedagsreserve

Heb je een fiscale oudedagsreserve (FOR) opgebouwd? Je kunt de fiscale oudedagsreserve omzetten, bijvoorbeeld in een lijfrente. Vanaf 2023 kun je geen FOR meer opbouwen. De eerder opgebouwde FOR-reserves blijven staan en worden volgens de oude regels afgewikkeld.

Meer over pensioenen vind je ook bij Nibud en Wijzer in geldzaken.