Starten als zzp’er in het onderwijs

Ruim 2.400 zelfstandig leraren staan ingeschreven in het KVK Handelsregister. Starten als zelfstandig werkend docent kan snel geregeld zijn. Er is wel een aantal zaken om rekening mee te houden. Zoals belastingen, administratie, je uurtarief bepalen en verplichtingen zoals de AVG.

De een noemt het zzp’er in het onderwijs, de ander freelance docent. Daar zit geen verschil in. Je werkt in beide gevallen voor verschillende opdrachtgevers en voert je werk uit als zelfstandig ondernemer. Er is geen sprake van een dienstverband. Maar heb je als zelfstandig docent meer vrijheid en minder verplichtingen? Ontdek de mogelijkheden en uitdagingen.

Steeds meer freelance docenten

Voor de klas staan als onderwijzer, lesgeven. Het is vooral bekend dat je dit doet in loondienst. Maar in deze branche komt het steeds vaker voor dat zelfstandig werkende leraren zich laten inhuren om voor de klas te staan. De afgelopen 5 jaar is het aantal zelfstandigen dat voor de klas staat bijna verdubbeld, van 1378 naar 2444.

Parttime of fulltime?

Er kunnen verschillende redenen zijn om parttime te ondernemen. Lesgeven is goed te combineren met een baan in loondienst. Zo kun je je baan in loondienst behouden om zekerheid te hebben over je inkomen, opbouw pensioen en bescherming tegen arbeidsongeschiktheid. Wij vroegen het een aantal parttime freelance docenten:

“Als zzp’er ervaar ik minder druk, ik neem bijvoorbeeld niet deel aan vergaderingen of andere activiteiten.”

“Door zelf aan te geven op welke dagen ik beschikbaar ben, kan ik makkelijker mijn privésituatie combineren met het werken in het onderwijs.”

Freelance onderwijs een positieve trend?

Onderwijsinstanties hebben last van een nijpend lerarentekort. Om lessen door te laten gaan worden zzp’ers ingezet. Niet iedereen in de onderwijswereld is hier enthousiast over. Meningen over het wel of niet inhuren van zelfstandigen verschillen: Van ‘uitbuiten van het onderwijs’ en ‘met weinig liefde voor het vak voor de klas staan’ tot ‘blij dat er iemand is die de lessen kan overnemen’.

Sommige scholen en onderwijsinstellingen geven aan blij te zijn dat zzp’ers de lessen invullen. Anderen lossen het op door te schuiven met eigen docenten. Naast het reguliere onderwijs, van lagere school tot voortgezet onderwijs, mbo en hbo, worden zzp’ers vooral ingezet voor speciale begeleiding.

Belangenverenigingen

Belangenverenigingen in het onderwijs reageren met minder enthousiasme op de inzet van zzp’ers in het onderwijs.

CNV-beleidsadviseur Erwin Warschauer geeft aan dat de doorgeslagen flexibilisering moet worden teruggedrongen. Een duurzame arbeidsrelatie moet de norm zijn. En dat is een zzp’er volgens hem niet. De sector onderwijs is bij uitstek gebaat bij duurzame arbeidsrelaties om continuïteit en kwaliteit te waarborgen.

Zelfstandigen in het onderwijs lijken minder gezondheidsproblemen en burn-outklachten te hebben. Onder andere door hun zeggenschap over de indeling van hun werk. “Maar als zzp’er aan de slag gaan in het onderwijs heeft ook nadelen”, aldus het CNV:

• Kosten van het onderwijs gaan omhoog door hoge kosten van bemiddelingsbureaus.
• Zzp’ers lopen een groter risico op armoedeval doordat ze geen beroep kunnen doen op sociale zekerheid en pensioen.
• De toenemende flexibilisering bedreigt continuïteit en kwaliteit van het onderwijs door veel personele wisselingen.
• Ongunstige lessen, roosters en veel niet les-gebonden taken komen op de schouders van het vaste personeel. Dit is ongunstig voor de onderlinge verhoudingen.

De tip die CNV meegeeft aan starters is dat je als zzp’er goed moet kijken met welke risico’s en verplichtingen je te maken krijgt als ondernemer. En vooral, past ondernemerschap bij jou?

Harry van Soest, adviseur van AVS (Algemene Vereniging Schoolleiders), geeft ook aan geen voorstander te zijn om zzp’ers in te zetten in het onderwijs. De werkdruk bij de leraren met een vast contract zou hoger worden door de verantwoordelijkheid die zij dragen. Daarnaast zou de inzet van zzp’ers kostenverhogend zijn. AVS wijst zzp’ers die toch de sprong maken vooral op de modelovereenkomsten in het kader van de wet DBA.

Een rechtsvorm kiezen

Als zzp’er schrijf je je in bij KVK. Daar moet je aangeven in welke rechtsvorm je gaat starten. De meeste zzp’ers starten met een eenmanszaak of besloten vennootschap (bv). De keuze voor je rechtsvorm heeft naast fiscale gevolgen ook gevolgen voor je aansprakelijkheid. Zoek uit welke rechtsvorm bij jou past.

Wet DBA en bepaling loondienst

De Belastingdienst toetst of je zelfstandig bent. Dit wordt via de wet DBA geregeld, maar de handhaving van deze wet is opgeschort tot uiterlijk 1 januari 2025.

Zzp’ers, freelancers en opdrachtgevers zijn verantwoordelijk voor de relatie die zij met elkaar aangaan. Alles draait om de vraag of je zelfstandig ondernemer bent of dat er sprake is van loondienst. Bekijk voor het antwoord op deze vraag de veelgestelde vragen door zzp’ers. Ook heeft de Belastingdienst een ondernemerscheck die aangeeft of je wel of niet door hen als ondernemer gezien wordt.

Twijfel je of je in loondienst werkt? Voorkom schijnzelfstandigheid en gebruik een modelovereenkomst van de Belastingdienst om er zeker van te zijn dat er geen sprake is van loondienst. Voor het onderwijs zijn een aantal modelovereenkomsten beschikbaar. Controleer wel de geldigheid van de modelovereenkomst. Elke modelovereenkomst is vijf jaar geldig vanaf de datum dat deze door de Belastingdienst is goedgekeurd. Deze datum vind je bovenaan de modelovereenkomst. Alleen degene die de modelovereenkomst heeft opgesteld, kan de geldigheid verlengen.  
Je mag ook zelf een modelovereenkomst opstellen. Deze moet je daarna eerst ter beoordeling voorleggen aan de Belastingdienst.

Volgens de Belastingdienst ben je niet zelfstandig als:

1. je niet zelf bepaalt of je een vervanger stuurt bij ziekte;
2. je meer dan 70% bij dezelfde opdrachtgever werkt;
3. zelf niets investeert, maar gebruikmaakt van materiaal en middelen van de opdrachtgever.

Alleen de DBA is niet voldoende

De Belastingdienst zelf geeft aan dat alleen een modelovereenkomst zeker niet voldoende is om te bepalen of er sprake is van ondernemerschap voor de inkomstenbelasting. De modelovereenkomst geeft namelijk alleen zekerheid over de arbeidsrelatie tussen de opdrachtgever (school) en opdrachtnemer (jij als zzp’er). Dus om te beoordelen of er sprake is van loondienst of (schijn)zelfstandigheid. Daarnaast zal door de Belastingdienst beoordeeld moeten worden of er sprake is van winst uit je onderneming of inkomsten uit overig werk.

Opting-in

Ziet de Belastingdienst je niet als ondernemer voor de inkomstenbelasting, dan ben je resultaatgenieter. Jouw resultaat wordt berekend alsof je ondernemer bent. Je kunt de kosten die je maakt voor deze werkzaamheden aftrekken, maar hebt geen recht op ondernemersaftrek, zoals zelfstandigenaftrek of startersaftrek. Het resultaat na aftrek van je kosten is het belastbaar inkomen in box 1. Je kunt ook met je opdrachtgever afspreken dat hij loonbelasting/premie volksverzekeringen en bijdrage Zorgverzekeringswet op jouw loon inhoudt en betaalt. Dit heet opting-in. Je kunt hierbij geen kosten verrekenen, maar de opdrachtgever mag wel vergoedingen verstrekken.

Je uurtarief bepalen

Het juiste uurtarief bepalen is lastig. Een te hoog uurtarief schrikt klanten af. Een te laa g  uurtarief is niet alleen een onderwaardering van je kwaliteiten, het levert je ook te weinig inkomsten op. Drie uitgangspunten bij het bepalen van je uurtarief zijn je zakelijke kosten, wat je wilt overhouden en je benodigde omzet.
Bekijk ook eens de video: Je uurtarief bepalen:

Vrijgesteld van btw

Onderwijs is vrijgesteld van btw. Dat geldt voor basisonderwijs tot en met hoger onderwijs. Ook wanneer dat uitgevoerd wordt door een zelfstandig ondernemer. Over de vergoeding breng je geen btw in rekening en je hoeft geen btw-aangifte te doen. De btw over inkopen en kosten kun je ook niet aftrekken.

Als je werkt in het kort beroepsonderwijs moet je je registreren bij het CRKBO. In dit register staan zelfstandig docenten ingeschreven die voldoen aan de kwaliteitscode voor docenten. De Belastingdienst stelt inschrijving in het juiste CRKBO-register als voorwaarde om in aanmerking te komen voor btw-vrijstelling. Inschrijving is mogelijk als je de juiste certificaten of diploma’s kunt overleggen.

Kleineondernemersregeling

Heb je naast onderwijzen nog andere activiteiten als ondernemer die wel btw-plichtig zijn? Dan zou de kleineondernemersregeling (KOR) van toepassing kunnen zijn. Sinds 1 januari 2020 is de kleineondernemersregeling veranderd. In plaats van een belastingvermindering is er een btw-vrijstelling. Deze kun je gebruiken als je omzet onder de 20.000 euro blijft. De video Checklist kleineondernemersregeling legt in zeven stappen uit hoe de regeling werkt.

Je administratie opzetten

Het voeren van een goede administratie is wettelijk verplicht. Zo moeten bijvoorbeeld je facturen en offertes aan verschillende eisen voldoen.
Je administratie geeft je inzicht over hoe je bedrijf ervoor staat. Je kunt je administratie uitbesteden, maar ook zelf doen. Basiskennis van administratie is dan belangrijk. Hiervoor zijn handige apps en boekhoudprogramma’s. Informeer hierover bij een boekhouder of vraag het na in je netwerk.

Aandacht voor…

Aandachtspunten en verplichtingen waar je als zelfstandig docent verder mee te maken krijgt:

• Verklaring Omtrent het Gedrag
  Opdrachtnemers die verbonden zijn aan een onderwijsinstelling zijn wettelijk verplicht een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te overleggen aan hun opdrachtgever.
• Zelf een school beginnen
  Wil je niet alleen als docent werken, maar ook zelf een particuliere school beginnen? Dan is er nog een aantal andere zaken die je moet regelen.

AVG

Werken in het onderwijs betekent werken met persoonsgegevens. Volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) hebben scholen een verantwoordingsplicht. Dit betekent dat scholen moeten kunnen aantonen welke technische maatregelen zij getroffen hebben om persoonsgegevens van leerlingen te beschermen. Ook de zelfstandig werkende docent moet kunnen aantonen dat hij voldoet aan deze eisen.

Je risico’s beperken

Als zzp’er ben je zelf verantwoordelijk voor het afdekken van de risico’s die je loopt. Zoals het afsluiten van verzekeringen, het opstellen van algemene voorwaarden en het opbouwen van je pensioen. Denk hierbij aan:

• Arbeidsongeschiktheid
• Bedrijfsaansprakelijkheid
• Beroepsaansprakelijkheid
• Rechtsbijstand
• Algemene voorwaarden
• Pensioen

Of bekijk het overzicht van alle verzekeringen voor starters.

Inschrijven bij KVK

Of je je bij KVK moet inschrijven hangt af of je bedrijf voldoet aan de criteria voor een onderneming.
Is dat het geval? Ben je klaar voor de start van je eigen bedrijf? En heb je een goede bedrijfsnaam bedacht? Maak dan een afspraak bij KVK en schrijf je bedrijf in. Je hoeft je vervolgens niet apart in te schrijven bij de Belastingdienst. Dat gebeurt automatisch. Als de Belastingdienst jou als btw-ondernemer opneemt in de administratie, krijg je van hen een omzetbelastingnummer en het btw-identificatienummer (btw-id). Lees alles over belastingen voor starters.