Verkiezingen 2023: de politieke plannen voor zzp’ers
- KVK Redactie
- Achtergrond
- 2 november 2023
- Bijgewerkt 7 december 2023
- 8 min
- Starten
In november heeft Nederland gestemd bij de Tweede Kamerverkiezingen. Inmiddels is de formatie in volle gang. Als zzp'er ben je vast benieuwd hoe de politiek kijkt naar onderwerpen als schijnzelfstandigheid of de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Dit zijn de standpunten van vijftien partijen over onderwerpen waarmee je als zzp’er te maken hebt.
KVK Start Event online: aan de slag
Net gestart met jouw onderneming? Alle informatie op een rij.
Disclaimer: Dit is geen stemwijzer. In dit overzicht zijn de partijen opgenomen die volgens de Peilingwijzer van I&O Research en op 3 oktober 2023 kans maakten op minimaal een zetel. KVK citeert uit de verkiezingsprogramma's de standpunten die over ondernemen gaan en/of belangrijk kunnen zijn voor ondernemers. Per thema komen de partijen die een standpunt hebben over het thema op alfabetische volgorde aan bod. Bekijk ook de volledige verkiezingsprogramma's, die vind je op de websites van de partijen. Veel partijen hebben een aparte versie van hun programma in begrijpelijke taal.
Natuurlijk zijn er nog veel meer belangrijke onderwerpen waar de politiek over beslist. Die komen aan bod in verschillende stemwijzers, zoals het Kieskompas en de Stemwijzer. Met deze stemwijzers kun je de standpunten van de meeste partijen met elkaar vergelijken. Dat een standpunt in een verkiezingsprogramma staat, betekent niet dat het na de verkiezingen ook werkelijkheid wordt. Daarvoor is een meerderheid nodig in de Tweede Kamer.
Positie zzp’er
Steeds meer mensen werken als zzp’er. Sommige partijen vinden dat niet goed. Zij vinden dat een vast contract de norm zou moeten zijn. Tegelijk willen ze mensen die daar bewust voor kiezen de kans bieden om als zelfstandige te werken. Schijnzelfstandigheid is in veel programma’s een belangrijk onderwerp. Als je schijnzelfstandig bent, laat je je inhuren als zzp’er, terwijl je eigenlijk niet voldoet aan de voorwaarden voor het ondernemerschap.
CDA
“De flexibilisering op de arbeidsmarkt is doorgeslagen. Te veel mensen werken als schijnzelfstandige, op onzekere oproepcontracten of hebben twee flexbanen nodig om fatsoenlijk rond te kunnen komen.”
CU
“We zien te veel zzp’ers die ondernemer lijken, maar schijnzelfstandige zijn (al dan niet gedwongen). Zij zijn vaak onvoldoende beschermd tegen arbeidsongeschiktheid en bouwen vaak te weinig reserves op voor een goed pensioen.”
DENK
“DENK wil dat een vast contract de norm wordt. Tegelijkertijd moeten we mensen die bewust kiezen voor een carrière als zzp’er collectieve zekerheden bieden om dat goed te kunnen doen.”
D66
“In lijn met het arbeidsmarktakkoord verkleinen we de verschillen in de fiscaliteit en de sociale zekerheid tussen verschillende vormen van werk om concurrentie op basis van arbeidsvoorwaarden te voorkomen.”
FvD
FvD wil “onmiddellijke afschaffing van de wet DBA en een terugkeer naar een overzichtelijke en effectieve regeling vergelijkbaar met de VAR.”
GL-PvdA
“Het werknemer-tenzij-principe wordt ingevoerd: iemand is in principe een werknemer en heeft recht op sociale zekerheid, tenzij wordt aangetoond dat iemand werkt als zelfstandig ondernemer.”
JA21
JA21 wil “duidelijke ondernemerscriteria om te bepalen of er sprake is van een werknemer of zelfstandig ondernemer”.
NSC
“De bestaande Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) moet van tafel, omdat het stelsel om verkapte dienstverbanden tegen te gaan in de praktijk niet werkt. Er moeten heldere en meetbare criteria komen voor de relatie tussen zelfstandigen zonder personeel en hun opdrachtgevers. Deze criteria moeten zekerheid bieden voor alle betrokken partijen en handhaafbaar zijn voor toezichthoudende instanties (Belastingdienst, Arbeidsinspectie).”
PvdD
“We bestrijden schijnzelfstandigheid en het dwingen van medewerkers om zzp’er te worden.”
SGP
“Er moet nu eindelijk duidelijkheid komen over de vraag welke zzp’er een echte ondernemer is, en wie eigenlijk gewoon een werknemer is. Schijnzelfstandigheid moet worden tegengegaan, en daarvoor is het antwoord op deze vraag van groot belang. Dat kan via een heldere definitie of door het stellen van criteria. Daarnaast moeten (potentiële) zelfstandigen zonder personeel bewust gemaakt worden van de lusten én de lasten van het zzp-schap. Een zzp’er krijgt niet alleen ruimte om te ondernemen, hij of zij krijgt ook te maken met het risico op arbeidsongeschiktheid of inkomensterugval. Als (potentiële) zzp’ers meer oog hebben voor bijvoorbeeld de risico’s van het zzp-schap, kan voorkomen worden dat werknemers onbewust het zzp-schap inrollen. Zo kan uiteindelijk schijnzelfstandigheid voorkomen worden.”
SP
“We voorkomen dat mensen gedwongen als zelfstandige aan de slag moeten, zoals in de bouw, de zorg of bij bedrijven als Uber. De handhaving hierop wordt flink opgeschroefd. Voor zzp’ers verbeteren we de sociale zekerheid, onder meer door het recht op een goed en betaalbaar pensioen en een betaalbare collectieve verzekering tegen arbeidsongeschiktheid.”
VOLT
“Mensen zijn vrij om hun zelfstandigheid te behouden wanneer zij bewust kiezen voor het zzp-schap. Solidariteit is voor Volt het uitgangspunt. Elke zzp’er kan gebruikmaken van sociale voorzieningen, zoals de WW en andere uitkeringen. Zij moeten in ruil hiervoor een rechtvaardige bijdrage leveren, wat betekent dat ook zij premies moeten betalen.”
VVD
“Schijnzelfstandigheid is een reëel probleem. Wie in alles een werknemer is, moet ook gewoon een arbeidscontract krijgen. We verduidelijken daarom de regels, waarbij evidente zzp’ers buiten schot blijven. Bij de handhaving richten we ons in eerste instantie op risicosectoren. We werken toe naar een aparte rechtsvorm voor zzp’ers, om iedere zelfstandige ondernemer op voorhand duidelijkheid te kunnen bieden.”
Arbeidsongeschiktheidsverzekering
Als zzp’er ben je niet automatisch verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Kun je door ziekte niet werken? Dan heb je geen inkomen. De regering heeft in 2019 samen met werknemers- en werkgeversorganisaties een pensioenakkoord gesloten. Onderdeel van dit akkoord is een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor ondernemers. Die verplichting gaat op zijn vroegst in 2024 in. Sommige partijen willen een zogeheten ‘opt-out’. Dat betekent dat je onder bepaalde voorwaarden onder de verplichte AOV uit kunt.
CDA
“Er komt een betaalbare en uitvoerbare verplichte collectieve basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor alle zzp’ers, als vangnet om grote inkomensrisico’s bij ziekte tegen te gaan.”
CU
“Er komt een verplichte verzekering tegen arbeidsongeschiktheid.”
D66
“We voeren een betaalbare collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering in voor zelfstandigen, zoals geadviseerd door de Stichting van de Arbeid. Hierbij steunt D66 de mogelijkheid voor een opt-out voor zelfstandigen die een uitgebreidere private verzekering willen zoals een beroepsverzekering. Voorwaarde is wel dat de private verzekering ten minste dezelfde dekking en premie heeft, de opt-out uitvoerbaar en betaalbaar is en niet de solidariteit van de publieke verzekering ondermijnt.”
DENK
“We willen meer zekerheid voor zzp’ers door een betaalbare en collectieve verzekering voor arbeidsongeschiktheid en ziekte in te voeren. Deze wordt verplicht en slechts onder strenge omstandigheden is er een opt-out mogelijk.”
GL-PvdA
“Er komt op termijn een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zzp’ers, met een eerlijke bijdrage van de opdrachtgever. We zorgen voor een betaalbare premie.”
PvdD
“Zelfstandigen hoeven hun sociale zekerheid niet langer op te geven om concurrerend te zijn. Er komt een publieke voorziening voor arbeidsongeschiktheid en pensioen voor alle zelfstandigen, waar de opdrachtgevers aan meebetalen.”
PVV
“We maken het voor zzp’ers mogelijk om betaalbaar en vrijwillig bij te verzekeren voor pensioen en arbeidsongeschiktheid.”
SGP
“Er moet een uitzonderingsmogelijkheid komen op de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’s, voor zzp’ers die gegarandeerd en langjarig de verantwoordelijkheid nemen om zelf andere, passende maatregelen voor hun risico’s te treffen. Bijvoorbeeld door eigen vermogen, bedrijfskapitaal of een voorziening als een broodfonds of schenkkring.”
VVD
“We gaan beter handhaven op schijnzelfstandigheid en geven zelfstandigen de keuze om een publieke arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Zelfstandigen die dit willen regelen via een private verzekering zitten we niet in de weg met extra regels. Hierbij vertrouwen we de keuze van de ondernemer. Bij de vormgeving van deze nieuwe verzekering zijn zelfstandigen een gesprekspartner.”
Pensioen
Als zzp’er bouw je niet automatisch aanvullend pensioen op, zoals veel werknemers. Voor de meeste sectoren is er geen verplicht voor ondernemers. Daarom willen veel partijen zzp’ers stimuleren om aanvullend pensioen op te bouwen. Zij willen het makkelijker maken om geld te sparen voor later, zodat je ook na je pensioen voldoende geld overhoudt om van te leven.
D66
“Samen met pensioenfondsen zorgen we ervoor dat ook zelfstandigen zich bij een passend pensioenfonds kunnen aansluiten en goede voorlichting kunnen krijgen over de keuzemogelijkheden die ze hebben.”
FvD
FvD wil “zzp’ers niet dwingen om aan verplichte (pensioen)verzekeringen deel te nemen”.
GL-PvdA
“Alle werkenden – tot een bepaald inkomen – gaan voortaan verplicht vanaf dag één pensioen opbouwen. Opdrachtgevers van zelfstandigen betalen daaraan mee, zodat ook zzp’ers een fatsoenlijk pensioen opbouwen.”
PvdD
“Er komt een publieke voorziening voor arbeidsongeschiktheid en pensioen voor alle zelfstandigen, waar de opdrachtgevers aan meebetalen.”
PVV
“Zelfstandigen zonder personeel gaan we niet pesten met nog meer regels en verplichtingen: we maken het voor hen mogelijk om betaalbaar en vrijwillig bij te verzekeren voor pensioen en arbeidsongeschiktheid.”
SGP
“Zzp’ers houden keuzevrijheid. Verplichte pensioenopbouw via pensioenfondsen is onwenselijk. Zzp’ers moeten de ruimte krijgen om hun oudedagsvoorziening in te vullen via bijvoorbeeld een fonds, een eigen woning of via investeringen in de eigen onderneming. Zzp’ers die wel willen intekenen op een collectieve regeling moeten daarvoor de ruimte krijgen.”
SP
“Voor zzp’ers verbeteren we de sociale zekerheid, onder meer door het recht op een goed en betaalbaar pensioen en een betaalbare collectieve verzekering tegen arbeidsongeschiktheid.”
VOLT
“Er zijn veel werkenden die geen pensioen opbouwen naast de AOW. Zij lopen groot risico om straks in armoede te vervallen of hun oude dag steeds verder uit te moeten stellen. Deze uitdaging pakken we aan door een basispensioen met een minimale premieafdracht te introduceren.”
VVD
“Met de nieuwe pensioenwet breiden we de mogelijkheden voor zelfstandigen om fiscaal aantrekkelijk pensioen op te bouwen, uit. Als de experimenten voor zelfstandigen om direct bij een fonds pensioen op te bouwen succesvol zijn, komen we tot een permanente regeling. We zetten ons in voor een mogelijke regeling waarmee iedereen vermogen kan aanwenden om eenduidig vastgestelde pensioentekorten te herstellen.”
Belastingzaken
De partijen verschillen van mening over de belastingvoordelen voor zzp’ers. Sommige partijen willen deze voordelen afbouwen, andere willen juist meer belastingvoordeel voor zzp’ers.
BBB
“Wij willen het verschil in belastingdruk tussen personeel in vaste dienst en zzp’ers verkleinen, zodat het aantrekkelijker wordt om mensen in vaste dienst aan te nemen.”
CDA
“We verlagen de belasting op arbeid en verhogen de belasting op vermogen in de vorm van een verhoging van de erf- en schenkbelasting voor grotere vermogens.”
CU
“Fiscale voordelen voor zelfstandigen worden in een verstandig tempo afgebouwd. We helpen zelfstandigen hun onderneming voort te zetten door het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz) aan te passen, zodat gemeenten ook ondernemers met een werkende partner kunnen helpen met een krediet.”
D66
“De zelfstandigenaftrek wordt omgevormd naar een urenvoordeel voor alle werkenden die meer dan drie dagen per week werken.”
FvD
FvD wil “zelfstandigenaftrek voor zzp’ers verhogen naar 15.000 euro. Vereenvoudigen fiscale regelgeving zzp’ers door een hogere belastingvrije voet. Optreden tegen goedkope arbeid uit het buitenland (social dumping).”
PvdD
“De huidige energiebelasting is onrechtvaardig omdat grootverbruikers relatief veel minder betalen dan burgers en het mkb. We introduceren een progressieve energiebelasting die mensen met lage inkomens ontziet en ervoor zorgt dat grootverbruikers meer gaan betalen.”
SGP
“De fiscale regelingen voor zzp’ers zijn de achterliggende jaren flink afgebouwd, waardoor de koopkracht van deze doelgroep terugloopt. De fiscale behandeling tussen werknemers en zzp’ers moet beter op elkaar afgestemd worden. Daarbij moet uitdrukkelijk rekening worden gehouden met de extra risico’s die zelfstandigen hebben.”
SP
“De energiebelasting gaat omhoog voor grootgebruikers en omlaag voor huishoudens en het mkb.”
Zzp’ers in de zorg
BBB, CU, CDA en GL-PvdA besteden in hun programma's speciaal aandacht aan zzp’ers in de zorg. De partijen vinden dat te veel zorgmedewerkers zzp’er zijn:
BBB
“Zorgpersoneel in loondienst moet meer zeggenschap, regie en voorrang krijgen met betrekking tot roosters en werktijden. De vlucht naar zzp-schap onder zorgpersoneel moet worden voorkomen.”
CDA
“Er komt een maximumnorm voor het aantal zzp’ers in zorgfuncties.”
CU
“Het aantal zzp’ers in de (langdurige) zorg dringen we terug omdat dit negatief uitpakt op de (kwaliteit) van zorgverlening.”
GL-PvdA
“We stellen een grens aan het aantal zzp’ers dat een zorginstelling maximaal mag inhuren.”
Overige standpunten over zzp’ers
Behalve de thema's hierboven hebben BBB, GL-PvdA, JA21 en VVD nog extra ideeën over zzp’ers.
BBB
“Het tarief van zzp’ers werkzaam in het publieke domein wordt gemaximeerd ten opzichte van het tarief van iemand in vaste dienst inclusief een reële opslag. Avond- nacht- en weekenddiensten leiden zowel voor mensen in loondienst als zzp’ers tot een toeslag op het uurtarief.”
“De overheid geeft zelf het goede voorbeeld door minder flexwerkers en zzp’ers in te huren en meer mensen een vast contract te geven.”
GL-PvdA
“Voor werk dat geen onderdeel is van de organisatie of dat niet behoort tot de gewone werkzaamheden en waarvoor bijzondere kennis nodig is, kan een werkgever een zelfstandig contract aanbieden aan zzp’ers.”
“Zzp’ers worden beter beloond en beschermd. Er komen sectorale minimumtarieven voor zzp’ers, die minimaal gelijk zijn aan de volledige kosten van een werknemer in loondienst.”
“Publieke sector: Het huidige systeem dat zorgt voor een toename aan zzp’ers holt die solidariteit uit, verlaagt de solidariteit binnen organisaties, drijft de kosten op en verhoogt de werkdruk voor collega’s die wel in loondienst blijven werken. Daarom komt er een limiet aan de inzet van zzp’ers in deze sectoren."
JA21
JA21 wil “dat toekomstige wet- en regelgeving binnen het zzp-dossier uitvoerbaar en handhaafbaar is”.
VVD
“Voor zzp’ers komen er meer mogelijkheden om eenvoudiger een hypotheek af te sluiten."
Politieke partijen over starters en mkb
Wil je weten welke plannen de politieke partijen hebben voor startende ondernemers en het mkb? Lees dan ook:
