Scheiden als je een eigen zaak hebt: zo werkt het

Een echtscheiding. Ook jij kunt met deze ingrijpende gebeurtenis te maken krijgen. Welke rol speelt jouw bedrijf in een echtscheidingsprocedure? Waar krijg je mee te maken en hoe doorloop je soepel het proces?

Bijna 40 procent van alle huwelijken in Nederland eindigt in een echtscheiding (CBS, 2018). Het kan jou en je partner ook gebeuren. Bij de eerste stappen om de scheiding echt in gang te zetten doemen grote vragen op. Hoe ga je het praktisch allemaal regelen? En wat zijn de gevolgen voor mijn bedrijf? Kan ik de continuïteit waarborgen? En heeft mijn partner ook recht op een deel van de waarde van het bedrijf?

Voortbestaan van je bedrijf

Een echtscheiding heeft effect op je onderneming. Tijdens de dagelijkse gang van zaken en op financieel vlak. Het voortbestaan van je bedrijf is een van de dingen die voorop moet staan. Het bedrijf is een deel van je leven, het geeft je inkomen en het vertegenwoordigt een waarde. Bij een noodgedwongen beëindiging van het bedrijf zijn beide partners niet gebaat. Na het verwerken van de eerste heftige emotie is het goed om het proces van de scheiding zoveel mogelijk rationeel in te steken. Je realiseren dat emotie niet de beste raadgever is. Er samen uitkomen door wat te geven en te nemen.

Huwelijkse voorwaarden of gemeenschap van goederen?

Tijdens de scheiding speelt de manier waarop jullie zijn getrouwd een grote rol. Bij een gemeenschap van goederen moet er een verdeling van alle bezittingen en schulden plaatsvinden. Binnen het gemeenschappelijk bezit kan de waarde van je bedrijf vallen.

Veel ondernemers hebben huwelijkse voorwaarden opgesteld. En hebben daarmee veiligheid ingebouwd voor onzekere toekomstige gebeurtenissen. Heb jij ook huwelijkse voorwaarden? Dat scheelt in elk geval een stuk onderhandelen. Zeker als je het vermogen en de schulden van je bedrijf buiten het gemeenschappelijke bezit hebt gehouden. Bij een scheiding is dan geen verdeling van de waarde van je bedrijf aan de orde.

Verrekenbeding in huwelijkse voorwaarden

Er is echter wel een belangrijk aandachtspunt als de echtscheiding in gang wordt gezet. Zijn jullie huwelijkse voorwaarden nog wel actueel? Bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden wordt vaak een ‘verrekenbeding’ opgenomen. Een verplichting die partners jaarlijks financieel met elkaar afstemmen.

Notaris André Bosscher uit Groningen is niet direct een voorstander van een verrekenbeding in huwelijkse voorwaarden. ‘’De getrouwde partners moeten zich ook echt naar die huwelijkse voorwaarden gedragen.’’ Heb je die huwelijkse voorwaarden al jaren in een keukenkastje liggen en hebben jullie er nooit naar gehandeld? Dan kan een rechter in zijn uitspraak alsnog zeggen dat er toch een gemeenschap van goederen is. En daarmee is die ooit bedachte en geregelde veiligheid uit het verleden van tafel.

Je ex belt KVK

Bij de adviseurs van het KVK Adviesteam komen dagelijks vragen binnen over een echtscheiding. Opvallend daarbij is dat de meeste vraagstellers de partners van de ondernemer zijn. De rode draad van die vragen is dat partners kennisachterstand over het bedrijf van de ondernemende partner hebben. Wat gaat er in om? Heb ik recht op inzage in de boeken? Bosscher: ‘’Met een verrekenbeding in huwelijkse voorwaarde moet er wel een bepaalde mate van openheid zijn. Ook hier geldt, blijf handelen naar de afspraken in je huwelijkse voorwaarden.”

Wijziging gemeenschap van goederen

Sinds 1 januari 2018 is de Wet beperkte gemeenschap van goederen van kracht. Ben je vóór deze datum getrouwd zonder huwelijkse voorwaarden? In dat geval vallen alle bezittingen en schulden vooraf aan het huwelijk in de gemeenschap van goederen. Ook de waarde van je onderneming. Ben je getrouwd na 1 januari 2018? Dan is het vermogen dat je samen opbouwt vanaf de huwelijksdatum gemeenschappelijk. Had je al een bedrijf? Dan blijft dit privé. Als ondernemende partner moet je dan wel een vergoeding betalen aan ’de gemeenschap’. Dit houdt in dat je als ondernemer tijdens je huwelijk een vooraf afgesproken bedrag, uit de zaak, met je partner deelt. Dit is om te voorkomen dat je buiten bereik van je partner onevenredig bedragen in je bedrijf reserveert.

Het proces van echtscheiding

Willen jullie er samen in goed overleg uitkomen? Schakel dan een mediator in. Een onafhankelijke begeleider die jullie wensen in kaart brengt en het proces in die richting begeleidt. De uiteindelijke overeenkomst waarin je vastlegt hoe de scheiding vorm krijgt, heet een echtscheidingsconvenant. Hierin wordt de verdeling van de bezittingen vastgelegd, de eventuele alimentatieverplichtingen en bijvoorbeeld de afspraak over toekomstige verrekening van pensioenuitkeringen. Als er kinderen zijn moet je ook een ouderschapsplan maken. Het verzoek tot het uitspreken van de echtscheiding moet je met behulp van een advocaat voorleggen aan de rechter. De rechter neemt dan ook de afspraken uit het echtscheidingsconvenant en ouderschapsplan op in de echtscheidingsbeslissing.

Lukt gedurende het echtscheidingsproces het overleg samen niet meer? Dan zal elke partner afzonderlijk een advocaat in de arm moeten nemen. Communicatie zal meer tijd vergen en de kosten zullen hoger zijn. Én dan heb je niet meer alle keuzes in eigen hand.

Is er via de begeleiding van de advocaten geen overeenkomst te bereiken? Dan zal de rechter uiteindelijk uitspraak doen en, als dat in de procedure is gevraagd, ook de verdeling van de gezamenlijke bezittingen en schulden bepalen. Na de uitspraak van een rechter en het verstrijken van de beroepsperiode wordt de scheiding ingeschreven bij de gemeente. Dan ben je daadwerkelijk gescheiden.

Let op dat ook al ben je daadwerkelijk gescheiden, bepaalde bezittingen nog apart via de notaris moeten worden verdeeld. Als de woning of de aandelen van de bv tijdens het huwelijk deel uitmaakten van de gemeenschap van goederen, moeten deze bezittingen bij notariële akte van verdeling worden toegedeeld aan de ex-partner die hiermee verder gaat.

Geregistreerd partnerschap

Ben je niet getrouwd maar zijn jullie geregistreerd partners van elkaar, dan gelden dezelfde regels bij uit elkaar gaan. Hierop is 1 uitzondering als jullie geen kinderen hebben of de kinderen zijn ouder dan 18 jaar. In dat geval kan je scheiden zonder dat de rechter eraan te pas moet komen. Wel moet er met behulp van een advocaat of een notaris een beëindigingsovereenkomst gemaakt worden. De advocaat of notaris stuurt de beëindigingsovereenkomst naar de gemeente. Zodra de beëindigingsovereenkomst bij de gemeente is ingeschreven ben je gescheiden.

Wat is de waarde van mijn bedrijf?

Een simpel uitgangspunt is de waarde die in de boekhouding, op de balans, is vermeld. Eventueel met een correctie als de werkelijke (markt)waarde hoger ligt. Maar wat als je met je adviesbureau alleen een laptop op je balans hebt staan? Als het bedrijfsonroerend goed een flinke meerwaarde heeft? Of als je voor de uitkoop van je partner financiering aan moet vragen en daardoor je winstgevendheid een stuk lager wordt? Bij de waardering van een bedrijf spelen daarom meer zaken een rol dan alleen een balanswaarde. De meest zuivere manier om de waarde van een bedrijf te bepalen is te kijken naar toekomstige kasstromen. Daarbij wordt rekening gehouden met toekomstige kansen en bedreigingen van het bedrijf. Deze manier van bedrijfswaardering laat je meestal doen door een deskundige, zoals een accountant of waarderingsspecialist.

Je partner uitkopen

Je kunt je ex-partner ook uitkopen. Gerard Hoving van Harrier Accountants neemt als mediator echtscheidingszaken voor zijn rekening. “Na een waardering van het bedrijf door de accountant, komt het bedrag waarmee je je ex kunt uitkopen in beeld. Komt de continuïteit van het bedrijf in gevaar, dan proberen we het bedrag over een periode uit te smeren”. Ook geeft Hoving aan dat een constructieve opstelling van beide partners belangrijk is: “De eerste zorg is dat de onderneming niet in gevaar komt. Mijn tip is dat een scheidingsverzoek bij voorkeur gezamenlijk wordt gedaan. Er moet geen geruzie zijn over wie voor de kosten voor de verzorging van de hond opdraait. Blijf praktisch.”

Alimentatieverplichting

Als jullie kinderen hebben zullen jullie beiden, naar draagkracht, moeten bijdragen aan de kosten voor de kinderen. Dit is de kinderalimentatie. Daarnaast kan de ene partner aan de andere partner partneralimentatie moeten betalen. Om uit te rekenen of dit moet en hoeveel er dan betaald moet worden, wordt gekeken naar de draagkracht van de partij met het hoogste inkomen en de behoefte van de partij met het laagste inkomen.

De periode waarin partneralimentatie betaald moet worden is in de meeste gevallen gelijk aan de helft van het aantal jaar dat jullie getrouwd waren en heeft een maximum van 5 jaar. Wel gelden hierop een paar uitzonderingen.

Heb jij als ondernemer sterk wisselde inkomsten? Door bijvoorbeeld seizoenswerk of als zzp’er? Ook hier benadrukt Hoving dat de partners creatief en bereidwillig moeten zijn. Hoving: “Probeer dan vast te leggen in het convenant dat er regelmatig evaluatiemomenten zijn. De hoogte van partneralimentatie kan dan periodiek worden bijgesteld.”

De rechtsvorm van je bedrijf

De rechtsvorm van een bedrijf geeft aan wie de eigenaar is, welke belastingen van toepassing zijn en hoe de aansprakelijkheid geregeld is.
Een geregistreerde rechtsvorm geeft echter niet altijd aan hoe de werkelijke verhoudingen in de praktijk liggen.

Echtscheiding en eenmanszaak

Jouw bedrijf is privé eigendom. De waarde van je bedrijf valt in de gemeenschap van goederen. Je partner heeft recht op de helft van de waarde. Tenzij huwelijkse voorwaarden anders bepalen of als je gehuwd bent na 1 januari 2018 in beperkte gemeenschap. Stopt je partner met meewerken in de zaak? Fiscale aftrekposten als meewerkaftrek, of een toegekende reële arbeidsbeloning, zijn dan niet meer aftrekbaar van de winst.

Bosscher: “Heb je huwelijkse voorwaarden opgesteld en wil de bank daarom dat je partner meetekent voor een bedrijfsfinanciering? Wees daar dan voorzichtig mee. Buiten de huwelijkse voorwaarden om is de partner dan toch financieel aansprakelijk.” Een bank wil voor een bedrijfsfinanciering zekerheden. Het is daarom gebruikelijk dat de niet ondernemende partner, mét een baan, mee tekent. Door een latere echtscheiding zou de financiering door de bank ineens opeisbaar kunnen worden.

Echtscheiding en vof

Heb je samen met je partner, van wie je gaat scheiden, een vof? Ook in dat geval vallen de waarde en bezittingen van het bedrijf in de te delen gemeenschap van goederen. Tenzij er huwelijkse voorwaarden van toepassing zijn.
Vaak bestaat deze vof (man-vrouw firma) om fiscale redenen. Beide vennoten kunnen dan, onder voorwaarden, afzonderlijk fiscale aftrekposten opvoeren. Stopt je partner? Dan gelden deze aftrekposten alleen nog voor jou als achterblijvende eigenaar. Over de winst wordt dan meer belasting geheven dan dat je voorheen gewend was.
Treedt je partner uit de vof? Dit moet doorgegeven worden aan het KVK Handelsregister. Je partner kan ook, tijdens en na de scheiding, gewoon als medevennoot in het bedrijf actief blijven. Na de afronding van de scheiding blijven jullie dan elk apart hoofdelijk aansprakelijk voor het bedrijf. Houd er wel rekening mee dat eventuele nieuwe privérelaties in de toekomst ook onder de aansprakelijkheid van het bedrijf kunnen vallen.

Echtscheiding en besloten vennootschap (bv)

De eigendom van een bv bestaat uit het bezit van de aandelen van de bv. De werkelijke marktwaarde van het bedrijf deel je door het aantal aandelen. Deze echte waarde van de aandelen valt in de gemeenschap van goederen, tenzij geldige huwelijkse voorwaarden anders bepalen.
Is je partner, net als jij, ook aandeelhouder van de bv? Als je partner van deze aandelen af wil, of jij wil de aandelen overkopen, dan moeten deze aandelen eerst worden aangeboden aan jou en eventuele andere aandeelhouders. Tenzij de statuten van de bv anders bepalen. Voor de overdracht van aandelen moet je naar een notaris.

Hulp

Heb je vragen op het gebied van scheiden en je bedrijf en kom je er niet uit? Neem dan contact op met KVK. Samen kunnen we onderzoeken wat je situatie is en hoe we je verder kunnen helpen.