Sociaal ondernemen: succesvol je sociale doel bereiken

Los je met je bedrijf een maatschappelijk, sociaal of milieuprobleem op? En is dat het belangrijkste doel van je bedrijf? Dan mag je jezelf sociaal ondernemer noemen. Hoewel geld verdienen niet je hoofddoel is, maakt je bedrijf wel winst.

Dit is sociaal ondernemen

Sociaal ondernemen is niet hetzelfde als duurzaam ondernemen of maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze termen worden wel vaak door elkaar gebruikt. Jorien van Lookeren Campagne, beleidsmedewerker bij Social Enterprise NL, legt het verschil uit: “Bij sociaal ondernemen staat het maatschappelijke doel dat je wilt bereiken met je onderneming voorop. Bij duurzame of maatschappelijk verantwoorde ondernemingen staat winst maken voorop. In de tweede plaats hebben ze ook maatschappelijke doelstellingen.”

Sociaal ondernemen kan op veel verschillende manieren. Denk aan een restaurant waar mensen met een arbeidsbeperking in de bediening werken. Of een meubelmaker die van oude materialen nieuwe meubels maakt. Van Lookeren Campagne vat het samen: “Sociaal ondernemers maken zich hard voor sociaal welzijn, een beter milieu en een duurzame wereld.”

Zo start je met sociaal ondernemen

Klinkt sociaal ondernemen als iets dat bij je past? Start je eigen sociale onderneming of geef je bestaande bedrijf een maatschappelijk doel. Bepaal je missie, kies de juiste rechtsvorm, regel financiering en meet het resultaat van je bedrijf.

1. Bepaal je missie en aanpak

Waarschijnlijk weet je al goed met welk probleem je bedrijf aan de slag gaat. Hoe groot is het probleem, waar komt het vandaan en waar heeft de doelgroep behoefte aan? Zodra je alle kanten van het probleem in kaart hebt gebracht kun je op zoek naar oplossingen. Lees boeken en artikelen, praat met experts en kom er zo achter welke oplossingen er al zijn. Van Lookeren Campagne vult aan: “En kijk naar ondernemers die zich al op dit probleem richten. Bepaal zo hoe jij van toegevoegde waarde bent.” Bepaal op basis hiervan welke aanpak je kiest voor je bedrijf.

Sea Ranger Service beschermt kwetsbare zeegebieden en helpt jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt aan een baan. “We zijn gestart in de havensteden Rotterdam en Den Helder. Daar is de werkeloosheid het grootst”, vertelt Wietse van der Werf, drijvende kracht achter de Sea Ranger Service. Maritieme veteranen leiden de werkloze jongeren op tot ‘boswachters op zee’. Ze trekken er met een circulair zeilschip op uit en beheren beschermde zeegebieden, doen onderzoek en behouden historische scheepswrakken.

2. Kies de juiste rechtsvorm

De rechtsvorm stichting past goed bij een sociale onderneming. Een stichting kan een onderneming hebben en winst maken. Het bestuur neemt de beslissingen en de winst volledig naar het maatschappelijke doel. Je kunt ook andere rechtsvormen kiezen, zoals een bv of een coöperatie. Bij een bv ligt de hoogste macht bij de aandeelhouders. Bij een coöperatie bij de leden. De winst kan bij een bv of coöperatie voor een deel naar een maatschappelijk doel gaan en voor een deel naar de aandeelhouders of leden.

BVm starten

De overheid wil sociale ondernemingen stimuleren en ontwikkelt daarom de maatschappelijke bv (BVm). “Met een BVm maak je aan je klanten en zakelijke relaties duidelijk dat binnen je bedrijf de maatschappelijke missie voorop staat”, zegt Van Lookeren Campagne. “Doe je bijvoorbeeld mee aan een aanbesteding bij een gemeente, dan is het voor die partij direct duidelijk waar je bedrijf voor staat.” Een BVm is een variant op de bv, en dus geen nieuwe rechtsvorm. Het is nog niet duidelijk vanaf wanneer je een BVm kunt oprichten.

Sea Ranger Service bestaat uit een stichting die eigenaar is van drie bv’s. “Dat is een bewuste keuze”, legt Van der Werf uit. “De stichting is van belang voor de sociale missie en het zakendoen met de overheid. De bv’s draaien echt als bedrijven. Dat is belangrijk voor financiers. De twee rechtsvormen vullen elkaar goed aan.”

3. Regel financiering

Zoek je financiers voor je sociale onderneming, dan heb je keuze uit verschillende opties. Van sociaal krediet of subsidies tot crowdfunding en leningen. Maak gebruik van een financieringstool. Hiermee vind je financiers die aansluiten bij je sociale doel.

Neem je mensen aan met een afstand tot de arbeidsmarkt? Dan stelt de overheid subsidies en regelingen beschikbaar. Via de regeling banenafspraak krijg je hulp bij het vinden van de juiste mensen en kun je kiezen voor een proefplaatsing. De werknemer werkt dan twee maanden in je bedrijf met behoud van uitkering. Zo hebben jullie de tijd om te ontdekken of jullie een goede match zijn. Een jobcoach begeleidt je werknemer op de werkvloer tijdens de proefplaatsing en daarna.

4. Meet het resultaat

Je hebt je missie bepaald, de juiste rechtsvorm gekozen en financiering geregeld. Terwijl je aan de slag gaat, is het tijd om het concrete resultaat te meten van je sociale onderneming.

Werken in jouw restaurant mensen met een arbeidsbeperking in de bediening? Noteer dan hoeveel uren ze werken. Maak je nieuwe meubels van oude materialen? Houd bij hoeveel producten je verkocht hebt en hoeveel hergebruikt materiaal je daarin verwerkt hebt. Koop je koffie voor een eerlijke prijs? Noteer dan hoeveel extra je de boer in Ethiopië betaalt ten opzichte van gangbare prijzen. Deze concrete resultaten houd je bij in je administratie en verwerk je in je jaarverslag. Je deelt ze ook met klanten en investeerders. Met tools om je resultaten eenvoudiger te meten.