KVK

Zakendoen met Turkije, dit moet je weten

  • Marcel Hoebink
  • De basis
  • 1 jun 2023
  • Bijgewerkt 8 feb 2023
  • 9 min
  • Runnen en groeien
  • Internationaal

Turkije is een belangrijke handelspartner van de EU. Er liggen kansen voor Nederlandse exporteurs op het gebied van stedelijke infrastructuur, mobiliteit en luchtkwaliteit. Dankzij de douane-unie tussen de EU en Turkije betaal je voor de meeste producten geen invoerrechten. Dit maakt zakendoen aantrekkelijk voor zowel importeurs als exporteurs.

In dit artikel lees je meer over de zakelijke kansen die Turkije biedt en welke regels gelden voor import en export van goederen en voor dienstverlening.

Actueel

Het zuidoosten van Turkije is onlangs getroffen door zware aardbevingen. Dit heeft grote impact op het dagelijks leven in het land waar veel slachtoffers vielen en gebouwen en wegen verwoest raakten. Als je zakendoet met een partner in Turkije, is het mogelijk dat de huidige situatie invloed heeft op jouw bedrijf. Heb je vragen, dan kun je deze altijd stellen aan het KVK Adviesteam.

Inflatie

Een sterk stijgende export zorgde in 2021 volgens het Turkse statistiekbureau TÜIK voor een groei van de Turkse economie met 11%. In november 2022 steeg de inflatie naar ruim 84% op jaarbasis. Deze hoge inflatie heeft grote gevolgen voor de koopkracht van de bevolking. De zwakke Turkse Lira maakt het importeren van goederen uit de EU duur en het importeren vanuit Turkije goedkoop. Het bruto binnenlands product (BBP) steeg volgens TUIK in het derde kwartaal van 2022 met 3,9% ten opzichte van dezelfde periode in 2021.

Moeizame relatie

Turkije is sinds 1999 kandidaat-lidstaat van de EU. De onderhandelingen verlopen moeizaam. De EU heeft sancties ingesteld tegen Turkije. Deze richten zich op bepaalde personen en bedrijven die betrokken zijn bij Turkse booractiviteiten naar koolwaterstof in de wateren rondom EU-lidstaat Cyprus. De EU vindt deze booractiviteiten illegaal.

Türkiye

In juni 2022 hebben de Verenigde Naties het verzoek van Turkije goedgekeurd om voortaan als landsnaam Türkiye te gebruiken. Türkiye is sinds 1923 de officiële naam van het land. In plaats van Turkije, gebruik je voortaan de naam Türkiye op exportdocumenten naar Turkije.

Wederzijdse handel

De douane-unie tussen de EU en Turkije zorgt ervoor dat je de meeste goederen die zich in het vrije verkeer van Turkije of de EU bevinden, zonder betaling van invoerrechten kunt invoeren in Turkje of de EU. Dit maakt onderling zakendoen aantrekkelijk. In het vrije verkeer betekent dat goederen zijn gemaakt in de EU of Turkije of eerder vanuit andere landen zijn ingevoerd in de EU of Turkije.
Nederland en Turkije zijn belangrijke handelspartners. In 2021 importeerde Nederland ruim 4,4 miljard euro aan goederen uit Turkije. De export naar Turkije bedroeg dat jaar ruim 6,2 miljard euro.

Nederland importeert vooral textielproducten zoals kleding, garens en weefsels uit Turkije. Andere belangrijke importproducten zijn groenten en fruit en ruwe aardolie en aardolieproducten. Turkije neemt veel metaalertsen en metaalafval, medicinale en farmaceutische producten en kunststoffen in primaire vorm af van Nederland. RVO heeft meer informatie over de wederzijdse handel tussen Nederland en Turkije.

Kansrijke sectoren

Turkije ligt op de grens van Europa en Azië en telt negentien keer de oppervlakte van Nederland. Het land heeft een enorme consumentenmarkt met ruim 85 miljoen inwoners. Het centraal gelegen Ankara is de hoofdstad van Turkije. Andere belangrijke handelscentra zijn Istanbul en Izmir, in het westelijk deel van het land. Turkije wordt gedomineerd door familiebedrijven. Omvangrijke sectoren zijn de landbouwsector, de auto-, petrochemische en machine-industrie.

Voor Nederlandse bedrijven met kennis van stedelijke infrastructuur, mobiliteit en luchtkwaliteit biedt Turkije mogelijkheden. Kansen zijn er ook als je actief bent op het vlak van waterbeheer en de modernisering van installaties voor het verwerken van afvalwater en het zuiveren van drinkwater. En ligt je expertise in het opwekken van duurzame energie? Dan is de Turkse markt zeker het onderzoeken waard. Over deze en andere sectoren heeft RVO marktrapporten.

Contacten leggen

In Turkije staan bedrijven ingeschreven bij een lokale Trade Registry Office. Ga na of het bedrijf waarmee je zaken wilt doen hier geregistreerd staat. Vraag eventueel de Nederlandse ambassade om ondersteuning. Turkse zakenpartners vind je op verschillende manieren:

Beursbezoek of beursdeelname

Via een lokale beurs kom je gemakkelijk met Turkse zakenpartners in contact. Overzichten van Turkse beurzen vind je op verschillende websites, bijvoorbeeld Events Eye of AUMA. The Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey' (TOBB) heeft ook een lijst met Turkse beurzen. Beursorganisaties publiceren op hun website meestal lijsten van deelnemers. Vraag via het digitale loket van de Turkse overheid een e-visum aan voor je bezoek aan Turkije.

Ondersteuning

Verschillende organisaties ondersteunen je bij je zoektocht naar geschikte partners, al dan niet tegen betaling.

  • RVO helpt je met ‘Zakenpartnersupport op Maat’ bij het vinden van betrouwbare Turkse zakenpartners. Je ontvangt een overzicht van zakenpartners op basis van je specifieke vragen en eisen. Ook is persoonlijke introductie mogelijk. Zo krijg je sneller voet aan de grond in Turkije.
  • Via Enterprise Europe Network (EEN) krijg je toegang tot een professioneel netwerk van 600 organisaties in ruim 60 landen, waaronder Turkije. Zo leg je snel en eenvoudig nieuwe contacten met handelsagenten, distributeurs, producenten of partners voor technologische ontwikkeling.

Zakelijke cultuur

Turkije is een groot land met verschillen tussen stedelijke en plattelandsgebieden. Verdiep je vooraf in de culturele verschillen tussen Nederland en Turkije. De Turkse zakencultuur is hiërarchisch en formeel. Zeker wanneer je zakendoet met familiebedrijven. De directeur of eigenaar neemt beslissingen vaak alleen. Een persoonlijke relatie opbouwen past helemaal binnen de Turkse ‘ons-kent-ons’-cultuur. Enkele do’s and dont’s:

  • Vermijd gevoelige onderwerpen over politiek en godsdienst. Toon respect voor de Turkse regering, vlag en de oprichter van de Turkse republiek Atatürk.
  • Turkije is een overwegend islamitisch land. Houd daarom rekening met de geloofsvoorschriften op het gebied van kleding voor vrouwen, en eten en drinken; geen varkensvlees en alcohol. In grote steden als Istanbul en Izmir gaan Turken losser om met de geloofsvoorschriften dan op het platteland en in kleine steden.
  • Onderhandelen is onlosmakelijk met de Turkse zakencultuur verbonden. Hier nemen Turken uitgebreid de tijd voor. Een lagere prijs op korte termijn heeft de voorkeur boven een hogere winst op langere termijn.
  • Neem een klein geschenk mee als je kennismaakt met je toekomstige zakenpartner. Turkse zakenrelaties waarderen dit.

Betalingsverkeer

De Turkse lira is een gevoelige munt, onderhevig aan koersschommelingen. Transacties in euro’s of dollars zijn gebruikelijk in het zakendoen met Turkije. Spreek duidelijk af wanneer betaling plaatsvindt en in welke valuta. Ben je exporteur dan biedt vooruitbetaling de meeste zekerheid. Importeer je uit Turkije dan is betaling na aflevering het meest geschikt. Gaat je Turkse zakenpartner hier niet mee akkoord, kies dan voor een andere betalingsvorm. Informeer bij je bank naar de betalingsvorm en valuta die het beste past bij de transactie. En check betaalgewoonten en betaalgedrag.

Je factureert aan je Turkse klant met 0% btw. Je moet dan in je admi nistratie kunnen aantonen dat de goederen de EU verlaten. Bijvoorbeeld met een ‘Confirmation of Exit’ ofwel het bewijs van uitvoer van de douane, transportdocumenten en betaalbewijzen.

Contract schriftelijk vastleggen

Leg afspraken met je Turkse zakenpartner bij voorkeur schriftelijk vast. Laat het contract voordat je het ondertekent, beoordelen door een jurist met kennis van het Turkse recht. Nederland heeft geen executieverdrag met Turkije. Dit betekent dat een Turkse rechter het vonnis van een Nederlandse rechter niet ten uitvoer hoeft te leggen. Het oplossen van geschillen via arbitrage is hiervoor een alternatief. In plaats van een rechter doet een arbitragecommissie uitspraak, zoals het Hof van Arbitrage van de International Chamber of Commerce (ICC). Turkije en Nederland zijn beiden aangesloten bij het Verdrag van New York. Hierdoor erkennen zij elkaars arbitrale beslissingen en tenuitvoerleggingen.

Incoterms®

Maak vooraf goede afspraken met je Turkse zakenrelatie over het transport van de goederen. Met Incoterms® spreek je af wie het transport regelt en tot waar, wie vanaf welk moment het risico draagt van verlies of schade aan de goederen tijdens het transport en wie verantwoordelijk is voor het regelen van documenten. Neem de afgesproken Incoterms®-regel op in het contract.

Goederen exporteren

De order is gesloten en je zending gaat op transport naar Turkije. Naast een uitvoeraangifte, factuur, transportdocument en paklijst heb je soms aanvullende exportdocumenten nodig. Meestal vraagt je Turkse klant om een ATR-certificaat. Je producten moeten voldoen aan de Turkse producteisen.

ATR-certificaat

Door de douane-unie betalen Turkse importeurs geen invoerrechten op producten van herkomst uit de EU. Met een ATR-certificaat toon je deze herkomst aan.

Soms wel invoerrechten

Ondanks de douane-unie heft Turkije sinds 2015 op verschillende producten van herkomst uit de EU invoerrechten. Voor deze producten is alleen vrijstelling van invoerrechten mogelijk als zij geproduceerd zijn in de EU. In dat geval voeg je naast het ATR-certificaat een Certificaat van Oorsprong toe. De Turkse importeur kan ook via het Turkse douanesysteem BILGE nagaan of een Certificaat van Oorsprong vereist is.

EUR.1-certificaat

Hoewel de douane-unie en het ATR-certificaat op de meeste producten van toepassing is, gelden er uitzonderingen voor veel landbouwgoederen en sommige staalgoederen. Voor deze producten is een verlaging van invoerrechten in Turkije alleen mogelijk met een EUR.1-certificaat. De exporteur vraagt dit certificaat in Nederland aan bij KVK. Voor zendingen met een waarde van minder dan 6.000 euro mag je een factuurverklaring gebruiken in plaats van een EUR.1-certificaat.

Een EUR.1-certificaat en factuurverklaring zijn alleen geldig voor preferentiële oorsprongsproducten. Dit zijn producten die geheel en al verkregen of toereikend bewerkt zijn in de EU. Is een EUR.1-certificaat of factuurverklaring niet mogelijk dan betaalt de importeur in Turkije alsnog het verschuldigde invoerrecht.

Overige documenten

Omdat Turkije geen EU-lidstaat is moet je voor je exportzending een uitvoeraangifte doen bij de douane. Dit hoef je niet zelf te doen. Vaak onderhoudt een vervoerder of expediteur contacten met een douane-expediteur die de uitvoeraangifte opmaakt. Laat bij voorkeur de inklaring bij de Turkse douane regelen door je Turkse klant. Op het moment dat een douane-expediteur namens jou de invoer verzorgt, betaal je namelijk lokale invoerbelastingen zoals Turkse btw en eventuele invoerrechten.

Welke andere exportdocumenten je nodig hebt hangt af van het product dat je exporteert. Via Access2Markets achterhaal je welke documenten nodig zijn bij invoer van je product in Turkije. En wie verantwoordelijk is voor het aanvragen van deze documenten, jij of de Turkse importeur. RVO legt uit hoe je informatie opzoekt in deze database.

Tip: vraag ook bij de Turkse importeur na welke documenten hij van je nodig heeft.

Producteisen

Je producten moeten voldoen aan de eisen die gelden in Turkije. In Access2Markets staan de producteisen voor verschillende productgroepen. Informeer vooraf bij je importeur of agent naar de producteisen. Mogelijk moet je het product laten certificeren of testen zodat je kunt aantonen dat het aan alle Turkse eisen voldoet.

Goederen importeren

Importeer je goederen uit Turkije dan betaal je meestal geen invoerrechten. Houd wel rekening met Europese en nationale eisen en regels die gelden voor het product dat je importeert. In het artikel importeren uit Turkije lees je alles wat je moet weten over het importproces.

Dienstverlening

E-visum

Ga je tijdelijk werken in Turkije? Dit is soms mogelijk met een e-visum. Bijvoorbeeld als je een door jou verkochte machine in Turkije installeert, repareert of onderhoudt. Met een e-visum mag je maximaal 90 dagen in Turkije verblijven. Vraag bij het Turkse consulaat of een e-visum geldig is voor werkzaamheden of activiteiten die je tijdelijk in Turkije wilt doen. Mogelijk gelden in jouw geval andere regels of specifieke visa.

Sociale zekerheid

Nederland en Turkije hebben afspraken over sociale zekerheid en detachering. Werk je tijdelijk in Turkije dan blijf je meestal in Nederland sociaal verzekerd. Je vraagt bij de Sociale Verzekeringsbank een A1/certificate of coverage aan. Hiermee toon je de Turkse arbeidsinspectie aan dat je sociaal verzekerd bent in Nederland en betaal je geen premies in Turkije.

Omzetbelasting

Bij export van diensten en goederen krijg je te maken met omzetbelasting. Op de vraag of je dienst belast is in Nederland of Turkije is geen standaard antwoord mogelijk. Dit komt door allerlei uitzonderingen. Je bepaalt wat je verplichtingen zijn met deze hulpmiddelen van de Belastingdienst:

Standmateriaal en gereedschap

Tijdelijk stand- en tentoonstellingsmateriaal meenemen voor beursdeelname in Turkije kan met een ATA-carnet. Dit geldt ook voor gereedschappen die je nodig hebt voor een installatieklus. Met een ATA-carnet regel je de tijdelijke uitvoer en invoer en voorkom je dat je invoerrechten, btw of een borgsom betaalt. Je kunt een ATA-carnet gebruiken voor beroepsmateriaal, tentoonstellingsgoederen en handelsmonsters.

Anderen lezen ook